W 2024 r. lekturę co najmniej jednej książki zadeklarowało 41 proc. badanych. To wynik zbliżony do tego z 2023 r. (43 proc.). Nadal częściej czytają kobiety (47 proc.) niż mężczyźni (35 proc.) – wynika z raportu Biblioteki Narodowej o stanie czytelnictwa książek w Polsce w 2024 r.
Autorzy raportu ocenili, że czytelnictwo książek w Polsce ustabilizowało się na poziomie powyżej 40 proc.
„W 2024 roku lekturę co najmniej jednej książki w ciągu dwunastu miesięcy poprzedzających badanie zadeklarowało 41 proc. ankietowanych. Biorąc pod uwagę dopuszczalny błąd statystyczny pomiaru, jest to wynik na poziomie odnotowanym w roku 2023. Można zatem mówić o stabilizacji poziomu czytelnictwa książek na poziomie wyraźnie wyższym niż przed 2023 r.” – napisano.
Dlaczego czytamy
Zaznaczono, że fakt, iż „czytelnictwo książek kształtuje się na stosunkowo wysokim poziomie, nie powinien prowadzić do wniosku o intensywności praktyk lekturowych”. Odsetek osób, które czytały siedem lub więcej książek w ciągu roku, wynosi 7 proc.
Z raportu wynika, że społeczne uwarunkowania badanego zjawiska nie zmieniły się. Czyta się ze względu na zewnętrzny przymus związany z nauką lub wykonywaną pracą, ale też dlatego, że chce się to robić. Z oczywistych względów tą grupą, w przypadku której można mówić o obowiązku lekturowym, są osoby uczące się i studiujące. Książki czyta 67 proc. z nich, przy czym odsetek czytelników co najmniej 7 książek jest wyraźnie wyższy niż w całej populacji i wynosi 12 proc.
Częściej czytają kobiety
Podkreślono, że „w żadnej grupie społecznej lektura książek nie jest praktyką powszechną”. Częściej książki czytają jednak kobiety (47 proc.) niż mężczyźni (35 proc.).
Niezmiennie najwięcej czyta młodzież w wieku 15-18 lat (54 proc.), najmniej – osoby powyżej 70. roku życia (25 proc.).
Najczęściej po lekturę sięgają respondenci w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców, czyli w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Poznaniu (51 proc). „Wiąże się to nie tylko ze strukturą wykształcenia i dominującymi typami aktywności zawodowej, ale również z większą dostępnością księgarń, antykwariatów i bibliotek. Na czytelnictwo w największych miastach ma też wpływ umiejscowienie w nich dużych ośrodków akademickich” – wyjaśniono w raporcie.
Najmniej czytających jest wśród mieszkańców wsi i miast do 20 tys. mieszkańców (36 proc.).
Książki wciąż czytamy przede wszystkim w formie papierowej
Wśród źródeł czytanych książek dominują zakupy – dokonywane zarówno stacjonarnie, jak i online. Z bibliotek najczęściej korzystają osoby młode, zwłaszcza uczące się i studiujące. Książki wciąż czytamy przede wszystkim w formie papierowej – tylko co dwudziesty czytelnik wymienia co najmniej jedną książkę, z którą miał do czynienia na ekranie komputera lub urządzenia mobilnego.
Czytanie książek – zarówno papierowych, jak i e-booków – nie jest jednak dominującą formą kontaktu z tekstem. Dwie trzecie badanych deklarują zwyczaj czytania złożonych tekstów w formie elektronicznej. Czytanie dłuższych tekstów (takich jak artykuły prasowe, hasła encyklopedyczne itp.) na ekranach komputerów, tabletów i smartfonów jest częstsze niż lektura książek w każdej grupie wiekowej.
Kryminały i romanse
Tak jak dotychczas, najczęściej Polacy czytają literaturę popularną, zwłaszcza sensacyjno-kryminalną, w dalszej kolejności romansowo-obyczajową. Powieści i opowiadania kryminalne czytają osoby ze wszystkich kręgów społecznych i różnych pokoleń, choć najmniej chętnie sięgają po nie osoby stosunkowo młode.
Wśród autorów najpoczytniejszych książek w 2024 r. byli kolejno: Remigiusz Mróz, Harlan Coben, Jo Nesbo, J. K. Rowling i Henryk Sienkiewicz.
„Chłopki” wśród najpoczytniejszych książek
Autorzy raportu zwrócili także uwagę, że w 2024 r. wśród najpoczytniejszych książek znalazł się reportaż historyczny – praca popularnonaukowa z dziedziny historii społecznej „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” Joanny Kuciel-Frydryszak.
„Spektakularna popularność tej książki jest echem szerszego zjawiska dającego o sobie znać w wielu dziedzinach kultury, które polega na zainteresowaniu historią widzianą z perspektywy grup defaworyzowanych, takich, których głos był dotąd słabo słyszalny” – wyjaśniono.
Biblioteka Narodowa prowadzi systematyczne badania czytelnictwa książek już od przeszło trzech dekad. Tak jak w poprzednich latach, w 2024 roku sondaż został zrealizowany metodą CAPI (Computer Assisted Personal Interview) na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej Polek i Polaków w wieku co najmniej 15 lat. Próba ta liczyła 2025 osób i została skonstruowana ad hoc, a więc na użytek tego konkretnie projektu. Terenowy etap badania zrealizowała firma Research Collective. (PAP)
ksi/ dki/
