Światowy Dzień Wody, obchodzony corocznie 22 marca, to globalna inicjatywa mająca na celu podkreślenie znaczenia wody dla życia na Ziemi. Święto zostało ustanowione przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1992 roku i od tego czasu co roku skupia uwagę na różnych aspektach związanych z dostępem do czystej wody, jej oszczędzaniem oraz ochroną zasobów wodnych. W ramach obchodów instytucje naukowe, kulturalne i oświatowe organizują wiele wydarzeń.
Światowy Dzień Wody
Światowy Dzień Wody (ang. World Water Day) obchodzony jest corocznie 22 marca, aby zwrócić uwagę na problemy zarządzania zasobami słodkiej wody na świecie i propagować zrównoważone gospodarowanie nimi. Ustanowione rezolucją z 22 grudnia 1992 przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych, podczas konferencji Szczyt Ziemi 1992 w Rio de Janeiro (Brazylia), święto zwraca uwagę na znaczenie wody dla życia i zrównoważonego rozwoju. Powodem rezolucji był fakt, że ponad 2 miliarda ludzi na świecie cierpi z powodu braku dostępu do czystej wody pitnej.
Błękitna planeta
O roli wody w naszym życiu nie trzeba nikogo przekonywać, bez żadnej przesady mówimy, że woda jest jego źródłem. Ziemię nazywamy błękitną planetą, ponieważ widziana z przestrzeni kosmicznej jawi się nam na niebiesko. Nie może być inaczej, skoro ponad 70% jej powierzchni pokrywa woda – konieczny warunek życia i naturalne środowisko występowania dla wielu gatunków. Czy to znaczy, że mamy duży dostęp do wody? Ta obfitość jest pozorna, ponieważ pić, czy choćby używać do gotowania możemy tylko wodę słodką, która stanowi zaledwie nieco ponad 3% wody występującej na Ziemi.
Według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ponad 2 miliarda ludzi na świecie nadal borykają się z problemem braku dostępu do czystej wody pitnej i odpowiednich warunków sanitarnych. W związku z tym Światowy Dzień Wody przypomina o konieczności racjonalnego gospodarowania z wodą oraz zachęca do działań na rzecz jej ochrony. Woda jest niezbędna do utrzymania życia i musi być dostępna w zadowalającej ilości dla wszystkich ludzi. Zawsze należy podejmować wszelkie dostępne środki i starania w celu uzyskania możliwie najlepszej jakości wody. Ochrona źródeł wody oraz zabezpieczenie systemu zaopatrzenia w wodę przed zanieczyszczeniem stanowi podstawową linię ochrony jakości wody.
Jak możemy pomóc?
Każdy z nas może przyczynić się do ochrony wody, podejmując codzienne, świadome decyzje. Ograniczenie zużycia wody, unikanie jej marnotrawstwa czy dbanie o czystość rzek i jezior to tylko niektóre sposoby, dzięki którym możemy wspierać zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi.
Wiadomo, że kilkanaście litrów wody potrzebuje jeden cykl pracy zmywarki, tyle też wody trafia do zlewu, kiedy nie zakręcimy kranu podczas mycia zębów. Domowe metody oszczędzania wody nasuwają się same. Prysznic zamiast kąpieli, zmywarka zamiast ręcznego mycia naczyń, zakręcanie kranu, wstawianie pralki i zmywarki tylko po całkowitym napełnieniu, używanie deszczówki do celów gospodarczych – to tylko niektóre z nich.
Ktoś może pomyśleć, że zakręcanie kranu i inne tego typu działania to nieistotny symbol, kropla w morzu, jeśli chodzi o potrzebę oszczędzania wody. Warto jednak pamiętać, że od symbolu często zaczyna się zmiana.
Chrońmy lodowce
Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła 2025 rok Międzynarodowym Rokiem Ochrony Lodowców. Dlatego też tegoroczne hasło przewodnie Światowego Dnia Wody to Ochrona lodowców.
Lodowce stanowią ogromne rezerwuary słodkiej wody. Aż 70% jej zasobów znajduje się prawie w lodowcach. Lodowce są kluczowym źródłem wody pitnej dla milionów ludzi, zwłaszcza w regionach górskich, gdzie topniejący lód zasila rzeki i jeziora. Jednak na skutek globalnego ocieplenia lodowce kurczą się w zastraszającym tempie, co prowadzi do wzrostu poziomu mórz i oceanów, zmian klimatycznych i zagrożenia dla dostępu do wody szczególnie w krajach uzależnionych od wód lodowcowych.
Raport ONZ wskazuje, że od 2000 roku z powodu emisji dwutlenku węgla, roczne topi się około 58 miliardów ton lodu. To tyle wody, ile łącznie w 365 dni zużywają mieszkańcy Hiszpanii oraz Francji. W samej Europie Alpy straciły ponad 30% swojej pokrywy lodowej od lat 60. XX wieku, a prognozy wskazują, że do końca stulecia większość lodowców może zniknąć. Konsekwencje tych zmian mogą być katastrofalne. Ochrona lodowców jest obecnie priorytetem, aby łagodzić i dostosować się do zmian klimatu.
Dlaczego musimy chronić zasoby wody?
Dostęp do wody jest prawem człowieka. Jednak 2,2 miliarda ludzi żyje bez dostępu do bezpiecznie zarządzanych źródeł wody pitnej, co ma katastrofalne skutki dla ich życia i całego społeczeństwa. Dobrze zarządzany cykl wodny stanowi podstawę postępu w szczególności w odniesieniu do głodu, zdrowia, edukacji, źródeł utrzymania, zrównoważonego rozwoju i ekosystemów. Woda jest również niezbędnym składnikiem adaptacji do zmian klimatu, stanowiąc kluczowy łącznik między klimatem, społeczeństwem i środowiskiem.
Bez odpowiedniego zarządzania zasobami wody prawdopodobnie wzrośnie konkurencja o wodę między sektorami i nastąpi eskalacja sytuacji kryzysowych w wielu sektorach zależnych od wody. Każdy z nas może przyczynić się do ochrony lodowców, ograniczając emisję CO₂ i dbając o środowisko. Wspólne działania mogą spowolnić ich topnienie i pomóc w zachowaniu zasobów wodnych dla przyszłych pokoleń.
Warto śledzić inicjatywy organizowane w ramach Światowego Dnia Wody i włączyć się w działania promujące odpowiedzialne korzystanie z wody dla dobra naszej planety i przyszłych pokoleń.
Światowy Dzień Wody w Akademii Górniczo-Hutniczej
Dziś 21 marca 2025 od godziny 10:00 do 12:30 w krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) odbędzie się doroczne seminarium popularnonaukowe z okazji Światowego Dnia Wody. Zaproszeni wykładowcy oraz przedstawiciele firm i instytucji związanych z tematyką ochrony i racjonalnego użytkowania wód przybliżą wiele ciekawych informacji i pokażą jak możemy, a wręcz musimy dbać o wodę.
W ramach krótkich wykładów naukowcy opowiedzą między innym o wodzie jako nieodłącznym elemencie naszego życia, wpływie zmian klimatycznych na globalne zasoby wodne, zanikających lodowcach Alp i Karpat oraz substancjach uwalnianych przez topniejące lodowce. Szczegółowy program wydarzenia: plik pdf.
Wydarzenie ma formę hybrydową. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie Wydarzenia.
Online transmisja na profilu FB Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH.
Organizatorami obchodów Dnia Wody w AGH są: Koło Naukowe Hydrogeologii „HYDRO”, Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej oraz Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska.
Dzień otwarty na zaporach Slezská Harta, Šance i Morávka
Z okazji Światowego Dnia Wody zarządca dorzecza Odry Povodí Odry udostępnia publiczności zapory Slezská Harta, Šance i Morávka. W ramach dnia otwartego w sobotę 22 marca 2025 od godziny 9:00 do 15:00 (ostatnie wejście o godzinie 14:30) będzie można odwiedzić nie tylko wskazane obiekty hydrotechniczne, ale także dyspozytornię oraz laboratoria wodociągowe państwowego przedsiębiorstwa Povodí Odry w Ostrawie przy ul. Varenská 49. Rezerwacja dla zwiedzających nie jest wymagana.
W ramach sobotniego dnia otwartych drzwi odwiedzający będą mogli zwiedzić na co dzień niedostępne części zapór. Będzie można zobaczyć sztolnie w zaporach oraz małe elektrownie wodne, które funkcjonują na wszystkich zaporach. Pracownicy zapór odpowiadać będą na ewentualne pytania dotyczące zapór. W Ostrawie zaprezentują, jak wygląda praca w dyspozytorni gospodarki wodnej, gdzie gromadzone są wszystkie aktualne dane pomiarowe oraz czym zajmują się laboratoria hydrotechniczne, zajmujące się między innym monitorowaniem jakości wody.
Organizacja udostępnienia poszczególnych obiektów hydrotechnicznych jest różna – szczegółowe informacje znajdują się w ulotce.
Źródło: UN, AGH, Povodí Odry
