Polska Akademia Nauk zaprasza do wspólnej uprawy różnych odmian fasoli zwykłej. Do wzięcia udziału w kolejnej rundzie międzynarodowego projektu badawczego wystarczą smartfon oraz pole, ogród, taras lub balkon. Eksperyment Nauki Obywatelskiej jest częścią europejskiego projektu badawczego INCREASE, a jego ważnym celem jest waloryzacja różnorodności biologicznej w rolnictwie oraz promowanie spożycia i uprawy roślin strączkowych w Europie.
Podziel się fasolą
Eksperyment Podziel się fasolą Nauki Obywatelskiej jest częścią europejskiego projektu badawczego INCREASE, w którym dotychczas wzięło udział ponad 20 tysięcy osób z całej Europy. Udział zwykłych obywateli w badaniach naukowych odgrywa coraz większą rolę w lepszym zrozumieniu nauki i jej korzyści dla społeczeństwa. Co najważniejsze, promuje i rozwija badania i tym samym odgrywa kluczową rolę w projekcie INCREASE, w którym stawia się na fasolę.
Fasola zwykła to nie tylko jedno z najstarszych uprawianych przez człowieka warzyw, ale także kluczowy element zdrowej diety i rolnictwa zrównoważonego. Rośliny strączkowe, takie jak fasola, wzbogacają glebę w azot, zmniejszają zapotrzebowanie na nawozy sztuczne i mogą być istotnym składnikiem przyszłościowej produkcji żywności w Europie.
Niestety, wiele cennych odmian fasoli stopniowo znika – a właśnie ich ochrona i popularyzacja są głównym celem tego projektu. Dzięki zbiorowemu wysiłkowi możliwa będzie ocena potencjału i różnorodności ponad 1000 lokalnych odmian fasoli zwyczajnej, otrzymanych bezpośrednio od rolników.
Kto może wziąć udział w eksperymencie?
Każda osoba, która chce przyczynić się do rozwoju nauki i przetestowania innowacyjnego podejścia do ochrony nasion, ich rozmnażania i dzielenia się z innymi w celu ochrony różnorodności biologicznej w rolnictwie może wziąć udział w projekcie. Wystarczy posiadać smartfon, pobrać bezpłatną aplikację INCREASE CSA, która dostępną jest w różnych językach, w tym polskim, i zarejestrować się do 28 lutego 2025. Każdy zarejestrowany uczestnik otrzyma nasiona 6 różnych starych odmian fasoli (Phaseolus vulgaris).
Uprawa i pielęgnacja otrzymanych nasion mogą się odbywać na polu, w ogrodzie, ale też na tarasie lub balkonie. Uczestnicy będą dokumentować rozwój roślin poprzez przesyłanie zdjęć i obserwacji cech fenotypowych (cech rozwoju) za pośrednictwem aplikacji. Pozwala to zespołowi INCREASE oceniać cechy różnorodnych odmian fasoli i podejmować działania ukierunkowane na zwiększanie agrobioróżnorodności.
Więcej informacji i rad dotyczących omawianego Eksperymentu znajduje się tutaj.
To już piąta edycja Eksperymentu
Eksperyment Podziel się fasolą Nauki Obywatelskiej spotkał się z dużym zainteresowaniem. Uczestnicy uprawiali wiele różnych odmian fasoli w ciągu ostatnich czterech sezonów wegetacyjnych i zebrali bezcenne spostrzeżenia naukowe na temat swoich odmian fasoli.
Stworzyli też wspaniałą społeczność, która chce tworzyć środowisko, w którym wszyscy ludzie mogą się rozwijać teraz i w przyszłości. Za wysiłki na rzecz wspierania różnorodności biologicznej w rolnictwie poprzez zapraszanie obywateli Europy do aktywnej obserwacji i ochrony różnorodnych odmian fasoli Eksperyment Nauki Obywatelskiej został wyróżniony Nagrodą Unii Europejskiej w dziedzinie nauki obywatelskiej.
Eksperyment Nauki Obywatelskiej to coś więcej niż tylko domowa uprawa. To realny wpływ na przyszłość rolnictwa i różnorodności biologicznej w Europie. Uczestnicy stają się częścią międzynarodowej społeczności pasjonatów nauki i ogrodnictwa, a ich obserwacje pomagają badaczom w zrozumieniu, jak różne odmiany fasoli radzą sobie w różnych warunkach klimatycznych. Eksperyment wspiera 25 międzynarodowych partnerów, dla których wspólnym celem jest waloryzacja różnorodności biologicznej w rolnictwie, a także przyczynianie się do wzrostu uprawy i spożycia roślin strączkowych w Europie. Eksperyment opiera się na zasadach Komisji Europejskiej otwarta nauka, otwarte innowacje i otwartość na świat.
O projekcie INCREASE
Finansowany przez Unię Europejską projekt INCREASE (Intelligent Collections of Food Legumes Genetic Resources for European Agrofood Systems) to międzynarodowy projekt naukowy realizowany przez 25 instytucje edukacyjne i naukowe z 13 krajów. Ma na celu poprawę zarządzania i wykorzystania zasobów genetycznych roślin strączkowych, takich jak ciecierzyca, fasola zwykła, soczewica i łubin. Rośliny strączkowe odgrywają kluczową rolę w zrównoważonym rolnictwie, bezpieczeństwie żywnościowym oraz zdrowiu człowieka.
INCREASE wprowadza nowatorskie podejście do ochrony, zarządzania i charakterystyki zasobów genetycznych poprzez tworzenie kolekcji podstawowych, składających się z linii wsobnych, reprezentujących całą różnorodność genetyczną każdego gatunku. Wykorzystuje nowoczesne metody genotypowania w celu identyfikacji cech istotnych dla hodowców, naukowców i przemysłu rolno-spożywczego. Dzięki tym działaniom projekt INCREASE dąży między innymi również do promowania wykorzystania roślin strączkowych, poprawy ich jakości, adaptacji i plonowania, a także zwiększenia konkurencyjności europejskiego sektora rolno-spożywczego.
Więcej na temat INCREASE na stronie projektu tutaj.
Czym jest Nauka Obywatelska?
Nauka Obywatelska (ang. Citizen Science) to inicjatywa polegająca na wspólnym zaangażowaniu się w aktywność naukową obywateli – wolontariuszy oraz zawodowych badaczy. Jest to rodzaj badań polegający na zbieraniu obserwacji (danych) przez uczestników projektu. Wolontariusze we współpracy z instytucją naukową nadzorującą określone badania, tworzą powszechnie dostępne bazy danych. Po krótkim przeszkoleniu pomagają naukowcom również w ich interpretacji i przetwarzaniu. Udział obywateli w badaniach naukowych znacznie przyczynia się do promowania nauki i korzyści z niej płynących dla społeczeństwa. Umożliwia gromadzenie danych na niespotykaną skalę.
Nauka obywatelska to także forma edukacji naukowej (prowadzona przez instytuty, szkoły, muzea), forma współpracy w badaniach naukowych (wolontariusze stanowią bezpłatne wsparcie kadrowe nauki) oraz ruch społeczny, stanowiący nowy wymiar budowy społeczeństwa obywatelskiego (zaangażowanie w projekty lokalne, działanie na rzecz ochrony środowiska, badanie poziomu zanieczyszczeń powietrza w najbliższej okolicy itd.).
Zagadnieniami związanymi z nauką obywatelską zajmuje się między innymi European Citizen Science Association (ECSA), wspierające zaangażowanie społeczne w naukę oraz propagujące ideę zrównoważonego rozwoju.
Źródło: PAN, INCREASE
