75 lat „Zwrotu”: Rozmowy o przyszłości mediów w czasach dynamicznych zmian

CZESKI CIESZYN / 24 grudnia tego roku minie 75 lat od momentu, kiedy czytelnicy po raz pierwszy otrzymali nasz miesięcznik „Zwrot”. Z okazji jubileuszu postanowiliśmy zaprosić na konferencję naszych przyjaciół – czytelników, przedstawicieli mediów polonijnych i polskich poza granicami kraju, redakcje mediów regionalnych, specjalistów z dziedziny współczesnych mediów oraz, oczywiście, byłych i obecnych pracowników, współpracowników i partnerów, dzięki którym nasz miesięcznik wciąż się ukazuje.

W czwartek 10 października w ośrodku kultury „Strzelnica” odbyła się konferencja jubileuszowa. W trakcie spotkania dziennikarze i medioznawcy rozmawiali o kondycji i przyszłości mediów.

– W poprzednich latach z okazji jubileuszów organizowaliśmy koncerty polskich zespołów. W tym roku jednak postanowiliśmy zorganizować konferencję. Tematem przewodnim wszystkich paneli dyskusyjnych była przyszłość mediów, w tym również mediów polonijnych i regionalnych. Żyjemy w czasach dynamicznych zmian na rynku mediów, a przyszłość wielu redakcji stoi pod znakiem zapytania. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak będzie wyglądać branża za kilka lat. Właśnie dlatego zdecydowaliśmy się na rozmowę o wyzwaniach, które nas czekają – wyjaśnia Halina Szczotka, redaktor naczelna „Zwrotu”.

Media polskie za granicami są dla Polski ważne

Pierwszym tematem, który podjęto w ramach konferencji, była przyszłość polskich mediów poza granicami kraju. W panelu dyskusyjnym wzięli udział Teresa Sygnarek, prezes Światowego Stowarzyszenia Mediów Polonijnych, Rajmund Klonowski, prezes Federacji Mediów Polskich na Wschodzie, Juliusz Szymczak-Gałkowski z Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie oraz Tomasz Wolff, redaktor naczelny „Głosu – Gazety Polaków w Republice Czeskiej”. Dyskusję prowadziła Halina Szczotka, redaktor naczelna miesięcznika.

– Pierwszy panel dotyczący mediów polonijnych, w którym miałam zaszczyt uczestniczyć, pokazał, jak wiele jest trudnych sytuacji, z którymi te media muszą się borykać. Poruszono kwestię sytuacji mediów działających w cieniu rosyjskiego imperializmu, braku środków na wydawanie mediów i szeroko występującej dezinformacji – stwierdziła Teresa Sygnarek, prezes Światowego Stowarzyszenia Mediów Polonijnych.

Media na granicy

Kolejny blok dyskusyjny poświęcony był współpracy redakcji ze Śląska Cieszyńskiego, zarówno po polskiej, jak i czeskiej stronie granicy. – Nasze redakcje nie tylko ze sobą nie współpracują, ale, niestety, także się nie znają. Dlatego zaprosiliśmy przedstawicieli mediów z obu stron Olzy na naszą konferencję. Mam nadzieję, że to spotkanie zaowocuje współpracą w przyszłości – wyjaśniła Halina Szczotka.

Gościem specjalnym tego panelu była Klára Filipová z portalu Okraj.cz, która opowiedziała o projekcie realizowanym wspólnie z kolegami z Ostrawy od roku. Okraj.cz to nowy regionalny serwis publicystyczny dostarczający informacji z województwa morawsko-śląskiego. Jego założyciele – trzej doświadczeni dziennikarze, którzy przez lata pracowali w mediach ogólnokrajowych – postanowili wrócić do swojego regionu, aby w nowy sposób opowiadać o jego problemach i potrzebach. Filipová podzieliła się swoimi doświadczeniami z pracy nad projektem, podkreślając, jak istotna jest dywersyfikacja działań w prowadzeniu takiego przedsięwzięcia.

Przedstawiciele redakcji Trzynieckiego Hutnika, Zwrotu, portalu Ox.pl oraz Głosu Ziemi Cieszyńskiej dyskutowali następnie o specyfice pracy w mediach regionalnych. Starali się znaleźć wspólne tematy, które mogliby wspólnie opracowywać. Poruszono również kwestie dotyczące tego, w jakim stopniu ich redakcje są dla siebie konkurencją, a na ile mogą współpracować i realizować wspólne projekty.

Jak poruszać się w medialnej dżungli

Ostatni panel poświęcony był fake newsom i sztucznej inteligencji. O zadaniach, jakie stoją przed mediami w kontekście wojny hybrydowej, mówiła Eva Klusová, absolwentka politologii i studiów europejskich na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu, obecnie doktorantka na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Karola w Pradze. W swojej pracy badawczej zajmuje się środowiskiem informacyjnym, zagrożeniami hybrydowymi oraz bezpieczeństwem w mediach społecznościowych.

Podczas konferencji Eva Klusová poruszyła temat zaufania do mediów oraz działania środowisk dezinformacyjnych. Mówiła o konsekwencjach zmian w środowisku informacyjnym. – Media są jednym z celów w wojnie hybrydowej. Kłamstwo rozprzestrzenia się siedem razy szybciej niż prawda, ponieważ wywołuje silniejsze emocje. Jeśli napiszę w mediach społecznościowych, że Ziemia jest płaska, wywołam dyskusję. Natomiast, jeśli napiszę, że Ziemia jest okrągła, mój post polubi najwyżej moja mama. W ten sposób kłamstwo osiąga znacznie większe zasięgi i dociera do szerszej grupy odbiorców – wyjaśniała Klusová.

Klusová wskazywała również sposoby, w jakie można pozytywnie wpływać na środowisko informacyjne. – Trzeba zaangażować młodych ludzi. Są wspaniałe, inteligentne osoby, które rozumieją zagrożenia i chcą dołączyć do redakcji, aby tworzyć własne treści. Wyzwanie polega na tym, by połączyć młode pokolenie ze starszymi dziennikarzami, którzy doskonale sprawdzają się jako mentorzy. Taka wymiana doświadczeń i umiejętności jest naprawdę bardzo skuteczna – dodała Klusová.

Następnie o wpływie rosyjskiej propagandy na społeczeństwo litewskie opowiadał Rajmund Klonowski, prezes Federacji Mediów Polskich na Wschodzie, wilnianin, dziennikarz „Kuriera Wileńskiego” i regionalnej telewizji wielokulturowej BM TV, twórca pierwszego polskiego bloga na Litwie. – W litewskich kablówkach było ok. 80 procent kanałów rosyjskich. Natomiast litewskich i polskich jest zaledwie 20 procent. Rosyjskie kanały zostały wyrzucone z kablówek dopiero po rozpoczęciu pełnoskalowej rosyjskiej agresji na Ukrainę – wyjaśniał Rajmund Klonowski.

Bohumil Kartous opowiadał m.in. o tym, jak w ostatnich latach zmieniało się środowisko informacyjne. – To, co nastąpiło wraz z pojawieniem się internetu, można porównać do „wielkiego wybuchu”. Nagle eksplodowała i zaczęła rozprzestrzeniać się nowa, wirtualna rzeczywistość. Proces ten trwa nadal, a ta rzeczywistość nie ma granic przestrzennych. Jedynym jej fizycznym wymiarem jest czas – nasz czas, który spędzamy w tej wirtualnej przestrzeni – wyjaśniał Kartous na wstępie swojego wystąpienia.

Kartous podkreślił, że dawniej media miały charakter jednokierunkowy – redakcje tworzyły informacje, a odbiorcy je konsumowali, z ograniczoną możliwością przekazania opinii zwrotnej. Obecnie każdy może tworzyć i publikować treści, co doprowadziło do powstania zjawiska, które określił jako „informacyjną dżunglę”. W tej dżungli funkcjonują „drapieżcy” – twórcy treści, którzy zbierają dane i manipulują informacjami, aby osiągnąć korzyści finansowe lub polityczne.

Prelegent podkreślił potrzebę wprowadzenia regulacji oraz przeniesienia odpowiedzialności na wielkie platformy, takie jak Facebook czy Google, za ich działalność. Zwrócił również uwagę na konieczność edukacji społeczeństwa, zwłaszcza młodzieży, w zakresie rozpoznawania dezinformacji.

Cały panel dyskusyjny już niebawem pojawi się na naszej stronie na YouTubie.

Życzenia i podziękowania

Jubileusz był również okazją do składania życzeń. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele polskich organizacji z Zaolzia. Ze specjalnymi życzeniami przybyli konsul Stanisław Bogowski oraz Teresa Sygnarek, prezes Światowego Stowarzyszenia Mediów Polonijnych.

Nie zabrakło oczywiście urodzinowego tortu i symbolicznego kieliszka wina. Goście jubileuszu mogli również obejrzeć wystawę przygotowaną przez Mariana Steffka z Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków w RC.

Konferencja była dwujęzyczna, profesjonalne tłumaczenia zapewniła firma EditPerfect.ly.