W Karwinie wyznaczono plan kościoła św. Henryka. Był jednym z największych kościołów na Morawach i Śląsku

KARWINA / Kościół św. Henryka, zwany też „nowym kościołem”, został zbudowany pod koniec XIX wieku i był chlubą ówczesnej Karwiny. Jednak tak samo jak reszta miasta został on zrównany z ziemią. Po wyburzeniu kościół miał zostać zapomniany. Stowarzyszenie „Stara Karwina” jednak stara się, by do tego nie doszło.

Kościół św. Henryka został zbudowany w latach 1894-1897 i był jednym z największych kościołów na Morawach i Śląsku. Kościół mógł pomieścić do 4000 osób. W wyniku szkód górniczych w latach trzydziestych XX wieku przeprowadzono jego gruntowny remont. Jednak z powodu dalszych pęknięć kościół musiał w 1955 roku zostać zamknięty, a w końcu w 1961 roku został zburzony. Miejsce to wiele lat było zaniedbywane i dewastowane.

W maju 2023 roku na terenie nieistniejącego już kościoła stowarzyszenie „Stara Karwina”, postawiło duży czterometrowy drewniany krzyż. W ten sposób po 62 latach karwiński kościół doczekał się godnego upamiętnienia. W tym roku stowarzyszenie kontynuuje swoją pracę.

Został wytyczony plan kościoła

W kwietniu bieżącego roku w miejscu byłego kościoła, został wytyczony jego plan. Następnie w maju obwód obsadzono krzewami, tak by odwiedzający mogli zobaczyć dokładny obrys świątyni. W nadchodzących miesiącach wokół planu kościoła zbudowana zostanie ścieżka. Do końca roku dodane będą jeszcze ławki, kamienny ołtarz i tablice informacyjne ze starymi zdjęciami.

Do wyznaczenia planu kościoła wykorzystano stary plan budowlany. Jednak nieocenionymi pomocnikami w tworzeniu treści tablic byli działający w stowarzyszeniu świadkowie historii – byli uczestnicy nabożeństw odbywających się w kościele św. Henryka.

Powstało godne miejsce upamiętnienia

Projekt został wsparty przez Fundację OKD oraz województwo morawsko-śląskie. W finansowanie pomysłu zaangażowała się również społeczność, gdyż część kosztów została pokryta z funduszy ze sprzedaży biletów na spacery z przewodnikiem po Starej Karwinie.

Dzięki realizacji projektu na terenie nieistniejącego już kościoła św. Henryka powstało nie tylko godne miejsce upamiętnienia, ale jednocześnie miejsce odpoczynku, spotkań, odwiedzin turystów czy odprawiania nabożeństw.

Znacie historię karwińskiego kościoła?

Budowa kościoła św. Henryka w Karwinie rozpoczęła się w czerwcu 1893 roku. Kościół zaprojektował wiedeński architekt Bohuslav Černý, a budowę nadzorował karwiński budowniczy Hugo Königsberger. Głównym powodem budowy kościoła był znaczny wzrost liczby ludności. W 1851 roku Karwina liczyła 1 479 mieszkańców, a w 1890 roku już 7 746 i liczba ta nadal rosła. W związku z tym kościół św. Piotra z Alkantary nie był już wystarczający. Budowę zakończono w 1897 roku, a 8 września 1898 roku kościół został poświęcony przez kardynała Koppa.

Nową świątynię zbudowano w stylu neorenesansowym. Długość budowli wynosiła 66,2 metra, a maksymalna szerokość 34 metry. W 1898 roku nabyto marmurowy ołtarz główny z rzeźbą św. Henryka, dwa ołtarze boczne z wizerunkami św. Barbary i św. Franciszka z Asyżu oraz organy a w 1900 i 1902 roku dwa kolejne ołtarze. W kościele odbywały się nabożeństwa również w języku polskim.

Kościół był remontowany

W wieży kościelnej znajdował się duży dzwon, a także cztery zegary zorientowane na cztery strony świata. Podczas I wojny światowej dzwon został zarekwirowany przez komisję wojskową. Po zakończeniu wojny zainstalowano w kościele pięć nowych dzwonów.

Na skutek szkód górniczych kościół musiał być kilkakrotnie remontowany. Największy remont przeprowadzono w latach 1933-1935. Został zlecony karwińskiemu budowniczemu Vilémowi Danielowi. Podczas prac usunięto wiele elementów architektonicznych i uproszczono fasadę zewnętrzną.

W 1955 roku w kościele odbyło się ostatnie nabożeństwo

W 1949 roku doszło do rozbudowy kopalni Gabriela. Mieszkańcy Karwiny starali się uratować kościół. Jednak we wrześniu 1954 roku Państwowy Urząd Ochrony Zabytków wydał opinię, że zachowanie kościoła nie jest konieczne, ponieważ istnieje kilka podobnych budynków z tego samego okresu, a większą szkodą dla państwa byłoby wstrzymanie wydobywania węgla. Kościół został podkopany, a w ścianach zaczęły pojawiać się pęknięcia.

Ze względu na pogarszający się stan, kościół został w 1955 roku zamknięty. W maju tego samego roku odbyło się tutaj ostatnie Boże Ciało. Rozbiórka kościoła rozpoczęła się 12 października 1960 roku. Po wyburzeniu kościoła na jego miejscu pozostał jedynie trawiasty teren.

Zachowane zostało wyposażenie kościoła

Chociaż kościół św. Henryka już dawno nie istnieje, zachowało się przynajmniej jego wyposażenie. Marmurowy ołtarz św. Henryka został rozebrany na 300 części i przekazany do kościoła Bożego Ciała w Jabłonkowie. Okazało się jednak, że ołtarz był wyższy niż nawa kościoła i nie zmieści się w tym miejscu. Ostatecznie ołtarz przeniesiono do kościoła św. Stefana Węgierskiego w Orechovém koło Trenczyna, gdzie można go nadal podziwiać.

Dochowały się również wszystkie cztery boczne ołtarze. Trzy z nich: ołtarz św. Franciszka z Asyżu, ołtarz św. Barbary oraz ołtarz Najświętszego Serca Pana Jezusa ozdabiają kościół św. Stefana Węgierskiego we Francovej Lhocie. Zainstalowano tutaj również ambonę oraz dwa konfesjonały i dębowe ławki, które jednak nie przetrwały do dziś.

Organy, szopka, obrazy to wszystko się dochowało

W kościele św. Piotra i Pawła w Olbrachcicach znajdują się kolejne pozostałości z kościoła św. Henryka. Są to organy z 1898 roku. Do olbrachcickiego kościoła sprowadzono je w 1968 roku. Oprócz tego na ścianach w nawie kościoła znajduje się czternaście obrazów Drogi Krzyżowej. Zostały przywiezione tutaj w latach 60., jednak niestety nie mają już swoich oryginalnych ram. Przed kościołem natomiast stoi kamienny krzyż oraz kolumna maryjna, które wcześniej znajdowały się na placu przed karwińskim kościołem. Uratowane zostały w ostatniej chwili. Uszkodzone części posągów zostały uzupełnione przez rzeźbiarza Franciszka Świdra.

Pozostałe zachowane inwentarze znajdują się w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Karwinie-Frysztacie. Tutaj znajduje się kilka obrazów oraz marmurowa chrzcielnica. Natomiast kościele św. Piotra z Alkantary w starej Karwinie w okresie świąt Bożego Narodzenia nadal używana jest szopka z kościoła św. Henryka.

Więcej informacji dotyczących historii kościoła św. Henryka możecie znaleźć tutaj.