Mamy ostatni weekend marca, zatem w nocy z soboty 25 marca 2023 na niedzielę 26 marca 2023 na obszarze całej Unii Europejskiej nastąpi zmiana czasu ze środkowoeuropejskiego na czas środkowoeuropejski letni. Formalnie o godzinie 2:00 wskazania zegarów zostaną przestawione na godzinę 3:00, czyli dziś będziemy spać godzinę krócej.
Smartfony i komputery dokonają tej zmiany automatycznie, ale lepiej pozostać czujnym, jeśli planujemy w niedzielę na przykład podróż koleją. Tam, gdzie trzeba wskazania zegara przestawiać ręcznie, praktyczniej jest to zrobić przed pójściem spać w sobotę albo tuż po obudzeniu się w niedzielę. Utraconą godzinę odzyskamy w niedzielę 29 października 2023, kiedy wrócimy do czasu strefowego środkowoeuropejskiego nie poprawnie nazywanego zimowym.
Zmiany czasu
Zmiana czasu jest stosowana w około 70 krajach świata, w tym w większości państw europejskich. Pierwsze kraje wprowadziły takie rozwiązanie na początku XX wieku. W Polsce stosowano zmianę czasu w okresie międzywojennym (po raz pierwszy w 1919 roku) i w niektórych latach po II wojnie światowej, a regularne zmiany czasu następują od 1977 roku. W Czechosłowacji wprowadzono regularne zmiany czasu od 1979 roku.
Zmiana czasu na letni i z powrotem na strefowy to temat kontrowersyjny, są zwolennicy takiego postępowania, jak i wielu przeciwników. Czas letni jest przyjmowany na kilka miesięcy i wyprzedza o godzinę czas strefowy. Spowodować to ma lepsze wykorzystanie światła dziennego, chociaż są też głosy, że obecnie proces ten jest zbędny i nie daje korzyści np. w zużyciu energii elektrycznej, a powoduje komplikacje przy rozkładach jazdy (kolejowych, lotniczych) i problemy osób, których zegar biologiczny trudniej dostosowuje się do zmian.
Dziś w wymiarze ekonomicznym zmiany czasu to głównie koszty. Szczególnie zauważalne są one w systemach logistycznych – tam, gdzie wykorzystywany jest system pracy zmianowej czy w systemach elektronicznych prowadzących transakcje finansowe w wymiarze globalnym.
Jaka przyszłość czeka zmiany czasu?
Dyskusja na temat zasadności zmiany czasu w Unii Europejskiej toczy się od kilku lat. Konsultacje publiczne przeprowadzone przez Komisję Europejską wśród Europejczyków w 2018 roku wykazały, że 84 procent respondentów opowiedziało się za zniesieniem zmian czasu. Zwolennikami rezygnacji z dwukrotnej w ciągu roku zmiany czasu okazali się też Polacy.
Z badania przeprowadzonego w marcu 2019 przez Centrum Badania Opinii Społecznej wynikało, że przeciwko regularnym zmianom czasu opowiada się ponad trzy czwarte ogółu badanych (78,3 procent), podczas gdy za jego utrzymaniem optuje jedynie 14,2 procent. Przeważająca większość dorosłych Polaków, przy przejściu na jeden czas, preferowała czas letni środkowoeuropejski zwany powszechnie czasem letnim. Za tym wyborem opowiada się ponad 74 procent respondentów.
W 2021 roku Komisja Europejska zaleciła jednak państwom członkowskim kontynuowanie obecnych regulacji dotyczących zmiany czasu do 2026 roku. Kiedy i czy ostatni raz przestawimy zegarki? Czas pokaże.
Który czas jest lepszy?
Ruchy Ziemi już miliony lat określają podstawowe rytmy biologiczne wszystkim żywym organizmom na jej powierzchni. Ruch obrotowy dookoła własnej osi powoduje zmiany dnia i nocy. Obieg dookoła Słońca wraz z nachyleniem osi obrotu powoduje zaś zmiany pór roku. Cykle te regulują dystrybucję promieniowania słonecznego na ziemską powierzchnię. Przede wszystkim zmiana dnia i nocy określa podstawowy rytm biologiczny człowieka. Pory roku wpływają na wschody i zachody Słońca, niemniej jednak południa i północe nastają mniej więcej prawidłowo co 12 godzin.
Na podstawie wielu argumentów i dowodów naukowych przyszłym całorocznym czasem dla nas powinien być czas środkowoeuropejski, który jest dla nas naturalny i symetryczny. Jest symetryczny względem wschodu Słońca, jego położeniu w południe nad południem i zachodu Słońca. Czas środkowoeuropejski odpowiada wszystkim krajom Unii Europejskiej oprócz tych, które są wysunięte bardziej na wschód (Ukraina) lub bardziej na zachód (Portugalia, Irlandia). Według fizjologów całoroczny czas letni byłby nawet szkodliwy dla ludzi. Dla człowieka, jego biorytmu i sprawności umysłowej jest ważniejsze światło poranne aniżeli przedłużony wieczór.
Czas historycznie jest dany według pasm tak, że Słońce dokładnie o godzinie 12:00 znajduje się nad południem. U nas takim czasem jest czas środkowoeuropejski i dlatego miałby obowiązywać przez cały rok.
