– Czerwona lista ICOM (Międzynarodowa Rada Muzeów) dóbr zagrożonych na Ukrainie to źródło informacji dla oficerów służb celnych, na temat tego, jakie przedmioty są najczęściej obiektami nielegalnego handlu i przemytu – mówiła w środę dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyna Zalasińska.
W Warszawie w środę rozpoczęła się sesja warsztatowa UNESCO pt. „Zwalczanie nielegalnego handlu ukraińskimi dobrami kultury: szkolenie w zakresie budowania potencjału dla organów ścigania”.
Dyrektor UNESCO do spraw kultury i sytuacji kryzysowych Krista Pikkat, podczas spotkania dla dziennikarzy powiedziała, że „w UNESCO kwestia dziedzictwa kulturowego jest kluczowa, w tym w sytuacjach konfliktów i katastrof przyrodniczych”.
Kultura staje się celem w czasie wojny
„Niestety w ostatnich dekadach zauważamy zwiększoną liczbę przypadków, kiedy kultura staje się obiektem ataków. Pamiętamy wojny w Afganistanie, Syrii, Iraku. UNESCO zdobyło doświadczenie w zabezpieczaniu dziedzictwa kulturowego w sytuacjach nadzwyczajnych. Kultura często staje się celem w czasie wojny. Zauważyliśmy, że atakowana jest tożsamość ludności, stąd bardzo ważne jest chronienie kultury, bo jest ona kluczowym elementem odbudowy” – dodała.
Pikkat mówiła, że „od początku wojny na Ukrainie UNESCO jest bardzo zaangażowane”. „Jednym ze sposobów działania jest monitorowanie zniszczeń miejsc kultury w Ukrainie. Muszę z przykrością powiedzieć, że obecnie zarejestrowaliśmy 230 miejsc dziedzictwa kulturowego, które zostały zniszczone lub uszkodzone w Ukrainie, a to tylko wierzchołek góry lodowej” – powiedziała Pikkat.
Nielegalny handel dziełami sztuki
Zwróciła też uwagę na problem nielegalnego handlu dziełami sztuki w czasie wojny. UNESCO posiada szereg sposobów zwalczania nielegalnego handlu, wśród nich wymieniła Konwencję dotyczącą środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi, przenoszeniu własności dóbr kultury przyjętą w Paryżu w 1970 r.
Jej zdaniem, to bardzo ważny instrument, który daje ramy prawne, ale tworzy też platformę międzynarodową do koordynowania działań, ponieważ, jak wyjaśniła „przy nielegalnym handlu współpraca jest bardzo istotna”. Dodała, że „chodzi o tworzenie sieci powiązań między instytucjami, które zajmują się zwalczaniem nielegalnego handlu”.
„Kiedy oceniamy zakres zniszczeń, współpracujemy z ministerstwem kultury Ukrainy i innymi organami. Mamy też instrumenty normatywne, bazy danych, praw krajowych” – dodała.
Czerwona lista ICOM
Dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Katarzyna Zalasińska powiedziała, że podczas jednego z czwartkowych paneli omówiona zostanie czerwona lista ICOM (Międzynarodowa Rada Muzeów), która stanowi źródło informacji dla wszystkich oficerów służb celnych i innych przedstawicieli służb, na temat tego, jakie przedmioty są najczęściej obiektami nielegalnego handlu czy przemytu.
W związku z toczącymi się działaniami wojennymi na terenie Ukrainy i niebezpieczeństwami, które te działania niosą dla światowego dziedzictwa kulturowego, Międzynarodowa Rada Muzeów (ICOM) opublikowała Czerwoną Listę ukraińskich dóbr kultury zagrożonych nielegalnym handlem. Więcej informacji o liście można znaleźć pod adresem: https://nid.pl/2022/11/28/icom-opublikowal-czerwona-liste-zagrozonych-dobr-kultury-na-ukrainie/.
Członkostwo Rosji w UNESCO
Pikkat, pytana, czy Rosja zostanie pozbawiona członkostwa w UNESCO, odpowiedziała, że członkostwo w UNESCO jest następstwem członkostwa w ONZ. „W naszej konstytucji jest zapis, że członkowie ONZ mogą być członkami UNESCO. (…) Ważne jest, aby Rosja była przy naszym stole podczas dyskusji o tych kwestiach”.
„Rosja jest sygnatariuszem konwencji z 1970 roku, która jest ramą, według której będziemy mogli pociągać do odpowiedzialności poszczególne kraje. Ważne, aby Rosja również była zaangażowana w ten proces” – dodała. (PAP)
