Mija 20 lat od śmierci Jana Pawła II. Był pierwszym papieżem, który odwiedził polskie i czeskie ziemie

2 kwietnia 2005, 21:37. Jan Paweł II, pierwszy i do tej pory jedyny Polak na Tronie Piotrowym, umiera w wieku 85 lat. Jego niemal 27-letni pontyfikat przypadł na czasy gwałtownych zmian politycznych na całym świecie, na które niejednokrotnie miał bardzo duży wpływ.

Głosił pokój i pojednanie w prawie 130 krajach świata

Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach. Po święceniach kapłańskich w 1946 roku szybko zyskał uznanie jako teolog i duszpasterz. W 1964 roku został arcybiskupem krakowskim, a w 1967 roku kardynałem. W 1978 roku, jako pierwszy papież spoza Włoch od ponad 450 lat, został wybrany na Stolicę Piotrową.

Jego pontyfikat charakteryzował się licznymi pielgrzymkami – odwiedził 129 krajów, głosząc przesłanie pokoju i pojednania. Aktywnie wspierał ruchy opozycyjne wobec komunizmu, szczególnie w Europie Środkowo-Wschodniej, a jego wsparcie dla Solidarności miało istotny wpływ na przemiany polityczne w Polsce i na świecie. Był również zwolennikiem dialogu międzyreligijnego oraz obrońcą tradycyjnych wartości katolickich.

Pierwszy papież na polskich i czeskich ziemiach

Jan Paweł II dziewięciokrotnie odwiedzał swoją ojczyznę, a trzykrotnie był także na ziemiach czeskich. Co ciekawe, jednocześnie był pierwszym papieżem, który udał się z wizytą do Polski i Czech. Dodać jednak można, że kraj nad Wisłą odwiedzić chciał papież Paweł VI w 1966 roku – przy okazji 1000-lecia chrztu Polski – ale sprzeciw wyraziły władze komunistyczne.

Papież-Polak już rok po rozpoczęciu pontyfikatu, w 1979 roku, przyjechał do Polski po raz pierwszy. Odwiedził w tym czasie Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Oświęcim i Nowy Targ. Do historii przeszły jego słowa wygłoszone w trakcie homilii na ówczesnym warszawskim placu Zwycięstwa (dziś plac Józefa Piłsudskiego): „Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”. Są one interpretowane politycznie jako nawołanie do obalenia rządów komunistycznych.

Jan Paweł II odwiedzał jeszcze Polskę w latach 1979, 1983, 1987, w 1991 (dwukrotnie), 1995, 1997, 1999 i 2002. Wspomnieć można, że w 1995 roku odprawił mszę na wzgórzu Kaplicówka w Skoczowie – pełne przemówienie, w którym zwracał się także do wiernych Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego – można przeczytać tutaj. Ciekawostką jest, że lecąc na nią helikopterem zrzucił różaniec na pole za kościołem zakonu Dominikanów w Ustroniu-Hermanicach – ma on obecnie status relikwii trzeciego stopnia, jest wystawiony publicznie w świątyni.

Czechy z kolei – a będąc precyzyjnym, Czechosłowację i Czechy – papież odwiedzał trzykrotnie. Po raz pierwszy w 1990 roku, gdy ówczesny prezydent Vaclav Havel witał go takimi słowami: „Nie wiem, czy wiem, czym jest cud. Mimo tego mam śmiałość twierdzić, że w tej chwili uczestniczę w cudzie: człowiek, którego jeszcze sześć miesięcy temu aresztowano jako wroga Państwa, dzisiaj, pełniąc funkcję Prezydenta tego Państwa, wita pierwszego Papieża, jaki w historii Kościoła katolickiego stanął na tej ziemi”.

Nad Wełtawą Jan Paweł II był jeszcze dwukrotnie, w 1995 (gdy kanonizował m. in. Jana Sarkandra, pochodzącego ze Skoczowa męczennika Kościoła Katolickiego i patrona Moraw) i 1997 roku (przy okazji tysięcznej rocznicy śmierci św. Wojciecha).

Szybka beatyfikacja i kanonizacja

Tuż po śmierci Jana Pawła II wśród zgromadzonych wiernych na placu św. Piotra w Watykanie można było zobaczyć transparenty z hasłem „Santo Subito” („natychmiast święty”). Dlatego też proces beatyfikacyjny ruszył bardzo szybko – kilka tygodni później, a zakończył się 1 maja 2011 roku. Uroczystości przewodniczył papież Benedykt XVI, który ogłosił swojego poprzednika błogosławionym. Za cud uznano uzdrowienie francuskiej zakonnicy Marie Simon-Pierre, która cierpiała na chorobę Parkinsona i w niewytłumaczalny sposób odzyskała zdrowie po modlitwie za wstawiennictwem Papieża-Polaka.

Jan Paweł II wyświęcony na ołtarze został już niecałe trzy lata później – 27 kwietnia 2014 roku, razem z innym papieżem – Janem XXIII. Uroczystościom przewodniczył papież Franciszek, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI. Drugim cudem wymaganym do kanonizacji było uzdrowienie Floribeth Mory Díaz z Kostaryki, która została wyleczona z ciężkiego tętniaka mózgu po modlitwie do Jana Pawła II. Proces beatyfikacyjny i kanonizacyjny polskiego papieża był jednym z najszybszych w historii Kościoła, co podkreślało ogromny wpływ jego pontyfikatu oraz szerokie przekonanie wiernych o jego świętości.

Dziedzictwo i kontrowersje

Jan Paweł II pozostawił po sobie ogromne dziedzictwo duchowe i społeczne, ale jego postać budzi także kontrowersje. Krytycy zarzucają mu konserwatyzm w sprawach społecznych, takich jak prawa kobiet, antykoncepcja czy stosunek do mniejszości seksualnych.

W ostatnich latach pojawiły się również wątpliwości dotyczące jego reakcji na przypadki pedofilii w Kościele katolickim – w Polsce szerokim echem odbił się reportaż „Franciszkańska 3” wyemitowany w 2023 roku przez stację TVN, który zrealizował dziennikarz Marcin Gutowski. W materiale omawiał pod tym kątem okres, gdy Karol Wojtyła pełnił funkcję metropolity krakowskiego. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji zarzuciła twórcom nierzetelność i nałożyła karę w wysokości 550 tysięcy złotych, ale film mimo to wzbudził wiele dyskusji.