Barbara Zemene: Dwujęzyczne środowisko sprzyja rozwojowi dziecka

Polskie dzieci na Zaolziu żyją na co dzień w środowisku dwujęzycznym, co znacząco wpływa na ich rozwój, samopoczucie oraz sposób myślenia. Barbara Zemene, szkolny psycholog Polskiej Szkoły Podstawowej w Karwinie, dostrzega zarówno liczne zalety, jak i pewne wyzwania, z którymi dzieci muszą się zmierzyć w tym otoczeniu.

Jakie pozytywne aspekty pojawiają się u dzieci, które poruszają się w dwujęzycznym środowisku?

Przede wszystkim rozwijanie umiejętności posługiwania się dwoma językami od najmłodszych lat pozytywnie wpływa na rozwój poznawczy dziecka. Badania pokazują, że dzieci dwujęzyczne często lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem problemów, są bardziej elastyczne w myśleniu i potrafią lepiej przetwarzać informacje.

Pojawia się też różnorodność dwóch kultur, czy ma to jakiś wpływ?

Oczywiście, funkcjonowanie w dwóch różnych kulturach wzbogaca ich światopogląd i ułatwia nawiązywanie relacji z ludźmi z różnych środowisk. Pomaga też dzieciom lepiej integrować się z rówieśnikami, zarówno polsko, jak i czeskojęzycznymi.

Czy widzisz to na jakichś konkretnych przykładach?

W szkole, gdzie pracuję, wyraźnie widać korzyści płynące z dwujęzyczności. Uczniowie, którzy biegle posługują się zarówno polskim, jak i czeskim, swobodnie przechodzą między tymi językami. Często też łączą elementy polskiej i czeskiej kultury w projektach szkolnych, tworząc oryginalne pomysły. Zauważam również, że dzieci poruszające się w dwujęzycznym środowisku szybciej uczą się innych języków obcych.

Pojawiają się też jakieś wyzwania?

Dzieci mogą mieć trudności z utrzymaniem równowagi między dwoma językami, szczególnie jeśli jeden z nich dominuje w środowisku domowym lub szkolnym. Ponadto niektóre z nich mogą czuć się zagubione lub mieć problem z tożsamością, próbując zintegrować się zarówno z polską, jak i czeską kulturą. W takich sytuacjach ważne jest, aby wspierać dzieci w rozwijaniu poczucia przynależności do obu kultur i budować ich pewność siebie w posługiwaniu się oboma językami.

W jaki sposób można wesprzeć dzieci w tej sytuacji?

Dzieci można wspierać na różne sposoby. Przede wszystkim ważne jest stworzenie dla nich przyjaznego, wspierającego środowiska, w którym będą czuły się komfortowo, używając obu języków. Zachęcam nauczycieli i rodziców do częstego używania obu języków w różnych sytuacjach, aby dziecko miało możliwość rozwijania swoich umiejętności językowych w naturalny sposób.

Jak wyglądałby taki konkretny plan wsparcia?

Można na przykład indywidualnie pracować z dzieckiem, stwierdzając, w którym języku pojawiają się problemy, i w jakich sytuacjach. Plan wsparcia może obejmować dodatkowe ćwiczenia językowe, gry i zabawy rozwijające słownictwo, a także współpracę z nauczycielami i rodzicami, aby wspólnie wzmacniać słabszy język dziecka.

Co uważasz za największe wyzwanie w swojej pracy?

Największym wyzwaniem w mojej pracy jest dostosowanie wsparcia do indywidualnych potrzeb każdego dziecka. Każde dziecko jest inne, ma własne tempo rozwoju, osobowość i doświadczenia, dlatego ważne jest, aby uwzględnić wszystkie te aspekty. Wymaga to dużo cierpliwości, empatii i elastyczności, by znaleźć najbardziej efektywne metody pomocy.

A jeżeli chodzi o współpracę z rodzicami i nauczycielami?

Współpraca z nauczycielami i rodzicami wymaga wspólnego działania, aby w jak najlepszy możliwy sposób wesprzeć dziecko. Czasem trudno jest pogodzić różne oczekiwania czy podejścia, ale zawsze staram się budować dialog i wspólne zrozumienie dla dobra dziecka.

Czyli starasz się otwarcie komunikować z rodzicami i nauczycielami?

Tak, komunikacja z rodzicami i nauczycielami jest dla mnie kluczowym elementem pracy. Staram się, aby była jak najbardziej otwarta i efektywna.

Jak konkretnie wygląda współpraca z rodzicami?

Regularnie organizuję spotkania z rodzicami, aby omawiać postępy dzieci, dzielić się obserwacjami oraz wspólnie ustalać plany wsparcia. Ważne jest dla mnie, aby rodzice czuli się zaangażowani i mieli jasny obraz działań podejmowanych w szkole.

Z nauczycielami jest tak samo?

Współpraca z nauczycielami polega na koordynowaniu działań w klasie i dostosowywaniu metod pracy do potrzeb uczniów. Regularnie wymieniamy się też informacjami na temat dzieci, co pozwala na szybsze identyfikowanie problemów i wspólne wypracowywanie skutecznych rozwiązań.

Czy zarówno rodzice, jak i nauczyciele są chętni do współpracy?

Tak, zarówno nauczyciele, jak i rodzice zazwyczaj są chętni do współpracy. W większości przypadków zauważam, że obie strony mają na celu dobro dziecka i są gotowe wspólnie pracować nad rozwiązaniem problemów.

Masz coś, co pomaga Ci dobrze wykonywać twoją pracę?

W mojej pracy kluczowe jest uczestnictwo w szkoleniach, które pozwala mi być na bieżąco z nowymi metodami i skuteczniej wspierać uczniów. Ważne jest też dobre zarządzanie czasem oraz otwartość na feedback, to pomaga mi efektywnie organizować pracę i dostosowywać metody do potrzeb uczniów.

Co daje Ci najwięcej radości i satysfakcji?

Najbardziej w mojej pracy podoba mi się możliwość realnego wpływania na życie dzieci i wspierania ich w rozwoju. Cieszy mnie obserwowanie postępów uczniów i pomaganie im w trudnych sytuacjach. Lubię też różnorodność wyzwań, które stawia przede mną moja praca.

Masz możliwość realizowania też własnych pomysłów?

Jak najbardziej, moja praca to nie tylko realizacja narzuconych zadań, ale także możliwość tworzenia własnych pomysłów, podejmowania inicjatyw i bycia kreatywnym.

Niedawno założyłaś nowy profil na Instagramie pod nazwą „smash the silence”, czyli po polsku „rozbij ciszę”. Czym zajmuje się ten profil?

Stworzyłam profil na Instagramie, aby promować rozwój osobisty, zdrowe relacje i otwartą komunikację na temat emocji i trudności, z jakimi ludzie często się zmagają w tym kierunku. Celem profilu jest inspirowanie do pracy nad sobą, budowanie samoświadomości oraz pokazywanie, jak ważne jest mówienie o swoich uczuciach i potrzebach.

Co jest celem twojego konta instagramowego?

Chcę, aby profil stał się przestrzenią, gdzie ludzie znajdą wsparcie, praktyczne porady i motywację do wprowadzania pozytywnych zmian w swoim życiu. Skupiam się na tematach takich jak radzenie sobie ze stresem, budowanie zdrowych granic w relacjach, rozwijanie empatii i zrozumienia siebie i innych. Mam nadzieję, że treści, które publikuję, pomogą ludziom lepiej zrozumieć siebie, swoje emocje i relacje, a także zainspirują ich do podejmowania działań w kierunku poprawy jakości życia.

A jeśli mówimy o twojej pracy, jakie są twoje plany do przyszłości?

Mam kilka celów na przyszłość. Chcę rozwijać swoje umiejętności jako psycholog szkolny, uczestnicząc w specjalistycznych szkoleniach, aby skuteczniej wspierać dzieci w ich rozwoju emocjonalnym i społecznym. Zamierzam również wprowadzić nowe programy, które pomogą uczniom radzić sobie z wyzwaniami, takimi jak stres czy trudności w nauce. Dążę do wzmocnienia współpracy między nauczycielami, rodzicami i specjalistami, a w przyszłości chciałabym prowadzić szkolenia dla innych psychologów i pedagogów.