Przed stu laty zamknięto polską szkołę w Radwanicach

OSTRAWA – RADWANICE / W czasach Austro-Węgier na terenie Ostrawy i miejscowości, które do niej później przyłączono, powstało szereg polskich szkół. Otwierano je przede wszystkim z myślą o dzieciach przybyszów z Galicji pracujących w tutejszych kopalniach, hutach i innych zakładach przemysłowych.

Niektóre szkoły ukończyły działalność wkrótce po rozpadzie monarchii, inne funkcjonowały aż do 1939 roku. Część byłych budynków szkolnych wyburzono, inne przetrwały do dnia dzisiejszego, choć oczywiście już dawno służą do innych celów.

Jak stwierdza historyk Roman Baron na łamach swej książki „Nad Olzą i Ostrawicą. Działalność społeczno-wychowawcza i oświatowa Towarzystwa Szkoły Ludowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim 1894 – 1919”, 1 listopada 1909 roku po pokonaniu początkowych trudności, przede wszystkim ze znalezieniem odpowiedniego pomieszczenia, otwarto polską szkołę również w Radwanicach (od 1941 roku dzielnica Ostrawy).

Wielkie zasługi na tym polu położyli również przyszły polski minister przemysłu i handlu Józef Kiedroń i jego małżonka Zofia Kirkor Kiedroniowa. W placówce uczyły się dzieci Polaków z Galicji, którzy przeprowadzili się tutaj w poszukiwaniu pracy.

W pierwszym roku szkolnym z edukacji korzystało 67 uczniów. Kierownikiem szkoły został mianowany Czesław Pawlik. Odpowiedni budynek wynajęło, a później zakupiło Towarzystwo Szkoły Ludowej z siedzibą w Krakowie.

W miarę jak radwanicka szkoła rozwijała swą działalność, rodzice uczniów z coraz większym zaufaniem i szacunkiem odnosili się do jej funkcjonowania. Czterech tutejszych wychowanków zdało nawet egzaminy do Polskiego Gimnazjum Realnego w Orłowej.

Wybuch pierwszej wojny światowej spowodował znaczne problemy w funkcjonowaniu szkoły. Tutejsi nauczyciele z dyrektorem Pawlikiem włącznie zostali powołani do wojska. Skład grona nauczycielskiego ulegał częstym zmianom, co przynosiło z sobą kolejne problemy w sprawnym nauczaniu dzieci.

Sytuacja uległa ogólnej poprawie w roku szkolnym 1915 -1916 dzięki poświęceniu wszystkich nauczycieli, a zwłaszcza nowej kierowniczki Stefanii Walewskiej. W tym okresie nastąpiło też pomnożenie zbiorów biblioteki szkolnej. Szkoła stała się również miejscem popularnych wykładów naukowych dla polskich mieszkańców Radwanic.

Również po skończeniu pierwszej wojny światowej szkoła nadal z powodzeniem rozwijała się. W 1919 roku została przejęta przez Macierz Szkolną. Liczyła wówczas 303 dzieci w pięciu klasach. Jednak w 1920 roku została zamknięta przez nowe władze. Polskie dzieci przeszły częściowo do szkoły w Śląskiej Ostrawie. Skupisko Polaków w Radwanicach szybko się potem zasymilowało. Budynek byłej polskiej szkoły służy obecnie jako dom rodzinny.

(gam)