Na początku kwietnia 2025 przebiegła czterodniowa misja Fram2, której celem była orbita polarna przebiegająca nad biegunami Ziemi. To pierwszy taki lot w historii. Załogę misji tworzyła czwórka komercyjnych nieprofesjonalnych astronautów. Dla każdego członka załogi był to pierwszy lot kosmiczny.
Orbita polarna
Wyjątkowość misji Fram2 polega na tym, że jest to pierwszy w historii lot załogowego statku kosmicznego po orbicie polarnej – po orbicie o nachyleniu 90° względem równika, która pozwala przelecieć nad północnym i południowym biegunem Ziemi. Misje załogowe latają przeważnie na Międzynarodową Stację Kosmiczną ISS, która krąży po orbicie nachylonej tylko o 51°.
Trajektoria po orbicie polarnej, choć często wykorzystywana przez satelity meteorologiczne i szpiegowskie, była do tej pory unikana przez statki załogowe, ponieważ ziemskie pole magnetyczne nad biegunami jest dość cienkie, co naraża przebywających tam ludzi na niebezpieczne promieniowanie kosmiczne. Po prostu na orbicie polarnej promieniowanie słoneczne jest bardziej skumulowane i wnika głębiej w ziemską atmosferę, co jest mniej przyjemne dla człowieka głównie przez dłuższy okres. Dlatego też misja Fram2 trwała tylko 4 dni.
Chcąc jednak wrócić na Księżyc i lecieć na Marsa oraz dalej, musimy nauczyć się jak najlepiej zabezpieczyć astronautów i ich sprzęt przed większą dawką promieniowania, przed którą chroni nas pole magnetyczne Ziemi.
Przebieg misji
Start misji Fram2 został przeprowadzony z Kennedy Space Center na Florydzie 1 kwietnia 2025 w ramach kolejnego komercyjnego lotu firmy SpaceX. Rakieta Falcon 9 bez jakichkolwiek problemów wyniosła statek kosmiczny Dragon (egzemplarz Resilience) na planowaną orbitę. Pierwszy stopień Falcona 9 wylądował na platformie morskiej.
Warto podkreślić, że na Dragonie w miejscu standardowego portu dokującego została umieszczona specjalna kopuła obserwacyjna. Kopuła ta zapewnia panoramiczny widok na powierzchnię Ziemi oraz umożliwia wykonywanie zdjęć i pomiarów z dużą dokładnością. Ponadto statek wyposażony jest w zaawansowane systemy podtrzymywania życia, aparaturę do przeprowadzania eksperymentów biologicznych i chemicznych oraz sprzęt fotograficzny i telemetryczny najwyższej klasy.
Misja zakończyła się 4 kwietnia 2025 wodowaniem powrotnej część statku kosmicznego Dragon na wodach Oceanu Spokojnego. To pierwsza misja, w trakcie której kapsuła Dragona wodowała się u wybrzeży Kalifornii. Wszystkie poprzednie misje załogowe wodowały u wybrzeży Florydy.
Nazwa misji
Nazwa misji Fram2 nie jest przypadkowa. Nawiązuje do norweskiego statku Fram, który w latach 1893-1912 brał udział w pionierskich ekspedycjach polarnych na Arktykę i Antarktydę.
Słowo „fram” po norwesku oznacza „naprzód” lub „dalej”. Organizatorzy misji podkreślili, że misja Fram2 kontynuuje ducha eksploracji swojego oceanicznego poprzednika. Jednak teraz jako ludzkość znów spoglądamy na obszary biegunowe – ale z zupełnie nowej perspektywy, z przestrzeni kosmicznej.
SpaceX udostępniło wiele nagrań przelotów Dragona misji Fram2 nad obszarami biegunowymi. Poniżej jedno z nich.
First views of Earth's polar regions from Dragon pic.twitter.com/3taP34zCeN
— SpaceX (@SpaceX) April 1, 2025
Załoga misji Fram2
W skład załogi misji Fram2 weszła czwórka nieprofesjonalnych astronautów:
- Chun Wang – dowódca misji, maltański inwestor kryptowalutowy chińskiego pochodzenia, założyciel F2Pool (jednej z największych firm zajmujących się kopaniem bitcoinów);
- Jannicke Mikkelsen – dowódczyni statku, norweska reżyserka i operatorka filmowa, znana z pracy w ekstremalnych warunkach, pierwsza norweska astronautka;
- Rabea Rogge – pilotka, niemiecka badaczka robotyki, pierwsza Niemka w przestrzeni kosmicznej;
- Eric Philips – specjalista misji oraz oficer medyczny, australijski podróżnik i przewodnik polarny, pierwszy Australijczyk, który dotarł na oba bieguny ziemskie na nartach.
Cały lot sponsorowany jest przez maltańskiego przedsiębiorcę Chun Wanga pełniącego zarazem dowódcę misji.
Naukowe badania i obserwacje
W trakcie misji Fram2 wykonano dużo obserwacji obszarów polarnych Ziemi, zórz polarnych i przeprowadzono 22 eksperymentów pochodzących z łącznie ośmiu krajów. Wyniki badań będą szczególnie pomocne w kontekście opracowania niezbędnych narzędzi dla przyszłych długotrwałych lotów kosmicznych.
Większość badań naukowych dotyczyła zachowania ludzkiego organizmu w przestrzeni kosmicznej w warunkach mikrograwitacji. Między innymi dotyczyły problematyki utrzymywania odpowiedniej masy mięśniowej i szkieletowej, monitorowanie jakości snu i poziomu stresu oraz choroby lokomocyjnej u astronautów w trakcie misji. Członkowie załogi wykonali też pierwsze zdjęcia rentgenowskie ludzkiego ciała w przestrzeni kosmicznej.
Jednym z ciekawszych badań była próba wyhodowania jadalnych grzybów ostrygowatych w warunkach mikrograwitacji, które w przyszłości mogą być posiłkiem dla astronautów podczas długich misji kosmicznych.
Po zakończeniu wyprawy załoganci planowo sami wychodzili z lądownika Dragona, bez pomocy pracowników SpaceX, aby sprawdzić zdolności astronautów tuż po powrocie z orbity. Po wylądowaniu na Księżycu lub Marsie nie będzie tam żadnego zespołu ratunkowego, który by powitał Ziemianinów. Dlatego musimy rozumieć, do czego zdolne są załogi, zaraz po lądowaniu, pomoże to w opracowaniu jak najlepszych procedur dla załogowych misji na Księżyc czy Marsa.
Źródło: SpaceX.
Zdjęcie tytułowe: Start misji Fram2. Źródło: SpaceX.
