W siedzibie ZG PZKO można obejrzeć od razu dwie wystawy. Opisują historię polskich szkół na Bagińcu i w Piosku

CZESKI CIESZYN / W siedzibie Zarządu Głównego PZKO w Czeskim Cieszynie w galerii w holu na parterze już od czwartku (25 lipca) można obejrzeć od razu dwie wystawy: „Z historii polskiej szkoły w Piosku” oraz „Z historii polskiej szkoły na Bagińcu”. Autorem wystaw jest Marian Steffek z Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej. W tworzeniu ekspozycji udzielali się również Karol Kurzysz i Jan Michalik.

Pierwszą murowaną szkołę z polskim językiem nauczania wybudowano w Piosku w 1874. Powstała dzięki inicjatywie miejscowych obywateli i przy wsparciu urzędów. Pierwszym kierownikiem szkoły był František Brumovský, ponieważ pochodził z Moraw, początki dla niego były trudne, bo nie rozumiał miejscowej gwary. Kolejnym kierownikiem był Jan Marszałek, który pracował w szkole przez 37 lat.

Po 1895 roku szkoła rozwijała się, a dzieci przybywało

W 1895 roku dobudowano piętro, dzięki czemu powstały dwie kolejne klasy, biuro i mieszkanie dla nauczyciela, następnie dobudowano jeszcze pomieszczenie gospodarcze. Szkoła rozwijała się, a dzieci przybywało. W 1920 roku Piosek został przyłączony do Czechosłowacji. Następnie została tutaj założona pierwsza czeska szkoła.

W czasie okupacji niemieckiej w Piosku działała wyłącznie szkoła niemiecka. Dzieci z rodzin, które nie wyrzekły się polskiej narodowości, miały zakaz chodzenia do szkoły. Podczas II wojny światowej budynek polskiej szkoły był wykorzystywany jako magazyn soli.

Szkoła wznowiła swoją działalność w 1945 roku. Powojennym dyrektorem został Rudolf Fryda. Przełomowy był rok szkolny 1947/1948. Dyrektor Jan Gojniczek przygotował remont szkoły. Do budynku doprowadzono prąd, wodę, wymieniono okna, drzwi i podłogi. Kolejny dyrektor Franciszek Swobody uruchomił na parterze szkoły kuchnię, w której dzieciom przygotowywano drugie śniadanie.

Naukę w szkole ukończono w 2000 roku

Od roku 1975 liczba uczniów zaczęła spadać. W konsekwencji szkoła przekształciła się z placówki dwuklasowej w jednoklasową. Od 1989 roku w szkole uczyły się dzieci tylko do czwartej klasy. W 2000 roku polska szkoła w Piosku została definitywnie zamknięta. Mimo zamknięcia szkoły, polski duch edukacji przetrwał w tym miejscu. W budynku byłej szkoły obecnie mieści się polskie przedszkole.

Wystawa składa się z 7 dużych plansz. Większość fotografii udostępnili absolwenci szkoły w Piosku, ale także Miejscowe Koło PZKO w Piosku oraz Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w RC. Zobaczyć więc można, jak wyglądały dawne klasy, nauczyciele oraz uczniowie, a także zapoznać się z materiałami edukacyjnymi z przeszłości. Najstarsza fotografia pochodzi z 1905 roku.

Polska szkoła na Bagińcu ma bogatą historię

– Szkoła w Piosku-Bagińcu ma bogatą historię. W starych, pisanych śląsko-polską gwarą, dokumentach jest wzmianka o tym, że już w 1819 roku na Bagińcu był nauczyciel, która nauczał w prywatnej chałupie – można przeczytać na pierwszej planszy, opisującej historię polskiej szkoły na Bagińcu.

W 1872 roku, mieszkańcy Bagińca, Bystrego oraz Bystrego Górnego i Dolnego postanowili wybudować własną szkołę. W związku z brakiem funduszy zorganizowano zbiórki pieniędzy w okolicznych miejscowościach. W końcu z zebranych pieniędzy udało się wybudować jedną klasę, która została obradzona długiem, który spłacono dopiero po I wojnie światowej.

Naukę w szkole na Bagińcu zakończono w 1974 roku

Pierwszym nauczycielem był Antoni Poloczek, który na Bagińcu pracował łącznie przez 39 lat. Od 1919 roku kolejnym nauczycielem został Leon Jaworski. Po jego śmierci nauczyciele na Bagińcu często się zmieniali. W czasie II wojny światowej szkoła była zamknięta. Działalność szkoły wznowiono w 1945 roku, do budynku jednak wprowadziła się również szkoła czeska. Zmiana przyszła dopiero w 1953 roku wraz z nowym dyrektorem Karolem Skupniem. Postanowił, że szkoła uniezależni się od szkoły w Piosku oraz że zostanie przebudowane dotychczasowe mieszkanie nauczyciela na kolejną klasę.

Niestety z czasem liczba dzieci zmalała na tyle, że nauka na Bagińcu została w 1974 roku zakończona. Obecnie budynek posiada Macierzy Szkolnej w Republice Czeskiej. Jednak z powodu złego stanu technicznego i nieodpowiednich warunków sanitarnych nie jest używany. Zapadła decyzja o rozbiórce budynku.

Materiały, na podstawie których powstała wystawa, udostępniło Miejscowe Koło PZKO Piosek, Ośrodek Dokumentacyjny Kongresu Polaków w RC, Joanna Göbel, Ewa Kiedroń, Karol Kurzysz, Jan Michalik i Bronisława Polok.

Wystawy prezentowano podczas obchodów 150-lecia polskiego szkolnictwa w Piosku

Wystawy będą czynne w siedzibie Zarządu Głównego PZKO w dniach 25 lipca – 25 sierpnia 2024 roku w godzinach otwarcia budynku.

Po raz pierwszy mogli je obejrzeć uczestnicy uroczystych obchodów 150-lecia polskiego szkolnictwa w Piosku. Prezentowane były w miejscowej remizie strażackiej.

Następnie ekspozycja opisująca historię polskiej szkoły w Piosku została umieszczona na ogrodzeniu dawnego budynku szkoły.