Które miejscowości na Śląsku Cieszyńskim obchodzą w tym roku 800-lecie? I czy na pewno?

CIESZYN / W tym roku wiele miejscowości na Śląsku Cieszyńskim obchodzi 800-lecie istnienia, a właściwie to 800-lecie pierwszej pisemnej wzmianki o istnieniu. Nawiązując do tego, Władysław Michał Żagan wygłosił wykład o dawnym osadnictwie na tym terenie.

Prelegent zauważył, że jako antropolog opiera się nie tylko na dokumentach pisanych. Analizuje także inne źródła, przykładowo badania archeologiczne. Dlatego sporo uwagi poświęcił osadnictwie w omawianym regionie przed powstaniem Księstwa Cieszyńskiego.

Żagan stwierdził, że nie zawsze ta ziemia była piastowska i… nie zawsze żyli tu Słowianie. — Wykopaliska archeologiczne dowiodły, że pomiędzy IV a V wiekiem p.n.e. mieszkało tutaj celtyckie plemię Kotynów. Później ich miejsce zajęło plemię germańskie. Następnie był okres pustki osadniczej. Dopiero około VII wieku przybywają tutaj Słowianie — wyjaśniał antropolog.

Ziemia od wieków graniczna

Słuchacze dowiedzieli się także, że omawiany region to były od wieków ziemie graniczne. Graniczyły tu ziemie Wiślan, Golęszyców, Opolan. Prelegent wyjaśnił, że Słowianie zaczęli budować grody w Bramie Morawskiej — naturalnej przeszkodzie terenowej. Pierwsze powstawały w Kocobędzu, Międzyświęciu, Cieszynie. Zacytował fragment książki „Dzieje Narodu Polskiego” autorstwa Jerzego Samuela Bandtke, w którym mowa jest o odwiecznie tu czczonym Bogu Radegaście. — Dzisiaj jest to granica, na której ścierają się dwaj mocarze: Radegast i Noszak — zażartował.

Pierwsza wzmianka o Cieszynie i kasztelanii pochodzi z 1155 roku. Prelegent zauważył, że skoro dane miejscowości były wzmiankowane, to oznacza, że powstały wcześniej. A skoro powstała kasztelania, to musiały też istnieć okoliczne grody.

Nawsie i Solca wzmiankowane jako pierwsze

Czternaście miejscowości kasztelanii cieszyńskiej, uznawanych obecnie za najstarsze w regionie, wzmiankowanych jest w dokumencie biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z 25 maja 1223 roku.

— Księstwo Cieszyńskie powstało około 1290 roku. Wtedy teren ten był jeszcze bardzo słabo zasiedlony. Taki gród w Podoborze mogło zamieszkiwać maksymalnie 200 mieszkańców, a mniejsze grody mogły mieć około 50 mieszkańców — wyjaśnił prelegent.

Żagan zwrócił też uwagę na fakt, że Kasztelania Cieszyńska obejmowała większy obszar, niż obecny Śląsk Cieszyński.

Prelegent wyjaśnił, że najstarsze miejscowości zachowały układ okolnicy. Nawet dziś, gdy staniemy na placu Teatralnym, to zobaczymy, że zachował on pierwotny układ okolnicy. A to oznacza, że to tutaj był wcześniej rynek, a także i to, że powstał on w tym czasie, kiedy osady budowano w formie okolnicy.

Pierwsza pisemna wzmianka to nie data powstania miejscowości

Na koniec Żagan przyznał, że sceptycznie podchodzi do haseł, że w tym a tym roku obchodzimy 800 lat danej miejscowości. — Opierają się one na dokumentach pisanych. Pierwsza wzmianka pisemna uważana jest za początek miejscowości. Jednak skoro miejscowość była wzmiankowana, to znaczy, że musiała już jakiś czas wcześniej istnieć. Ja jako antropolog kultury zwracam uwagę na inne źródła, przykładowo archeologiczne — stwierdził.

Wykład odbył się 21 lutego w Bibliotece Miejskiej w Cieszynie w ramach sekcji Przeszłość i Teraźniejszość Cieszyńskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

(indi)