Po koniec października 2021 r. prezes Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA) Grzegorz Wrochna w obecności zastępcy administratora Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej Stanów Zjednoczonych (NASA) Pameli A. Melroy podpisał Artemis Accords. To porozumienie, które daje Polsce możliwość udziału w wielostronnych programach NASA, dotyczących eksploracji Księżyca, Marsa i innych ciał niebieskich.
Do zawarcia porozumienia doszło podczas 72. Międzynarodowego Kongresu Astronautycznego w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. (Kongres ten był jedną z wielu imprez branżowych, które towarzyszą Wystawie Światowej Expo 2020.) Sygnowali je przedstawiciele Polskiej Agencji Kosmicznej (Polish Space Agency – POLSA) oraz Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej Stanów Zjednoczonych (NASA) – w osobie prezesa POLSA, profesora Grzegorza Wrochny, oraz występującej w roli zastępcy administratora NASA, Pameli A. Melroy.
„Przystąpienie Polski do Artemis Accords to kolejny ważny krok w rozwijaniu potencjału polskiego sektora kosmicznego na arenie międzynarodowej” – skomentował podpisanie dokumentu szef POLSA.
Grzegorz Wrochna – podsumowanie:
Artemis Accords
Artemis Accords to międzynarodowe porozumienie określające ramy współpracy w cywilnej eksploracji i pokojowym wykorzystaniu Księżyca, Marsa i innych ciał niebieskich. Polska dołączyła tym samym do kilkunastu innych państw, które wcześniej przystąpiły do współpracy na zasadach Artemis Accords.
Sygnatariuszami Artemis Accords są: Australia, Brazylia, Kanada, Włochy, Japonia, Korea, Luksemburg, Nowa Zelandia, Ukraina, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Wielka Brytania.
Sygnatariusze porozumienia wspólnie deklarują, że chcą zaproponować wspólne, ogólnie obowiązujące cywilne zasady oraz model efektywnej międzynarodowej współpracy w przestrzeni kosmicznej – zwłaszcza przy prowadzeniu misji eksploracyjnych na Księżyc, a w dalszej kolejności również na Marsa.
Zapisy Artemis Accords odwołują się do Traktatu ONZ o przestrzeni kosmicznej z 1967 r. i głównych konwencji ONZ, które stanowią podstawę międzynarodowego prawa kosmicznego.
Artemis Accords proponuje między innymi następujące założenia:
- Pokojową i jawną współpracę międzynarodową – wszystkie strony porozumienia nie mogą utajniać swoich prac, badań i ich efektów. Dodatkowo wyniki muszą zostać opisane w przejrzysty i rozumiały dla ogółu społeczeństwa sposób. Eksploracja kosmosu nie może w ramach tego programu być prowadzona w celach militarnych, a sygnatariusze powinni dążyć do wspólnego rozwoju standardów czy samych instrumentów badawczych;
- Strony porozumienia są zobowiązane do udzielania pomocy osobom, które w przestrzeni kosmicznej znalazły się w stanie zagrożenia życia;
- Prowadzenie rejestru i kontrolę urządzeń. To postanowienie ma na celu uniknięcia zakłóceń radiowych;
- Ochronę miejsc o wartości historycznej (np. miejsc i pozostałości po lądowaniu misji pilotowanych w ramach programu Apollo);
- Dbanie o przestrzeń kosmiczną, niewytwarzanie śmieci kosmicznych, oraz ich utylizację po zakończonej misji.
Artemis Accords otwiera polskim instytucjom i przedsiębiorstwom możliwość uczestniczenia w prowadzonym przez NASA Programie Artemis, dotyczącym powrotu ludzi na Księżyc i rozszerzenia eksploracji przestrzeni kosmicznej.
Artemis Accords można w całości przeczytać tutaj.
Kolejnym krokiem w budowaniu polsko-amerykańskich relacji będzie Umowa Ramowa o Współpracy Kosmicznej między Rzeczpospolitą Polską a USA, nad którą obecnie trwają prace.
Polska Agencja Kosmiczna
Polska Agencja Kosmiczna (POLish Space Agency – POLSA) jest agencją wykonawczą Ministerstwa Rozwoju i Technologii RP, powołaną w 2014 r. Jej zadaniem jest wspieranie polskiego przemysłu kosmicznego oraz środowiska naukowego poprzez łączenie świata biznesu i nauki, oraz poprzez realizację priorytetów Polskiej Strategii Kosmicznej.
POLSA współpracuje z międzynarodowymi agencjami oraz administracją państwową w zakresie badania i użytkowania przestrzeni kosmicznej. Odpowiada za promocję polskiego sektora kosmicznego w kraju i za granicą. POLSA prowadzi również działania związane z informacją i edukacją na temat wykorzystania technologii satelitarnych (między innymi nawigacji, obserwacji i komunikacji) w gospodarce, administracji i w życiu codziennym (np. w rolnictwie, leśnictwie, transporcie lądowym i morskim, monitoringu środowiska, zarządzaniu kryzysowym, czy prognozowaniu pogody).
Polski sektor kosmiczny
Przystąpienie Polski w 2012 roku do Europejskiej Agencji Kosmicznej zaowocowała dynamicznym rozwojem polskiego sektora kosmicznego, w którym działa już ponad 350 polskich przedsiębiorstw.
Polskie firmy i instytucje z sukcesami od lat współpracują m.in. z NASA, ESA (Europejska Agencja Kosmiczna), DLR (Niemiecka Agencja Kosmiczna) JAXA (Japońska Agencja Kosmiczna) i CNSA (Chińska Narodowa Agencja Kosmiczna). W ciągu ostatnich 40 lat ponad 80 instrumentów zaprojektowanych i skonstruowanych przez polskich naukowców i inżynierów było wykorzystywanych w różnych międzynarodowych misjach kosmicznych.
