HISTORIA: Wiosna Ludów w Cieszynie

171 lat temu rozpoczęła się Wiosna Ludów, czyli seria ludowych zrywów rewolucyjnych i narodowych, które w latach 1848 – 1849 objęły większość Europy. Nie ominęła również Śląska Cieszyńskiego.

W marcu 1848 r. wybuchła rewolucja w Wiedniu, która doprowadziła do obalenia kanclerza Klemensa von Metternicha i wyrażenia przez cesarza Ferdynanda I, nazywanego Dobrotliwym zgody m. in. na tworzenie gwardii narodowych.

Wybuch Wiosny Ludów oraz rewolucji marcowej w Wiedniu spotkał się z wielkim odzewem również w Cieszynie. Informacja o wymuszonej rezygnacji Metternicha dotarła do Cieszyna już 16 marca. Według słów historyka Janusza Spyry, z balkonu ratusza odczytano wśród owacji mieszkańców treść cesarskiego patentu. Po południu kompania strzelców wyborowych Towarzystwa Strzeleckiego stawiła się na rynku, a jej komendant dr Ludwik Klucki, wygłosił mowę popierającą rewolucję i cesarza. Wieczorem odbył się capstrzyk z udziałem kilkuset urzędników, mieszczan i szlachty.

Mieszkańcy miasta aktywnie wzięli udział w wydarzeniach politycznych, które stopniowo przekształciły wspólnotę miejską, spętaną więzami ustroju feudalnego w bardziej nowoczesne społeczeństwo, oparte na wykształceniu, własności prywatnej i korzystaniu z praw publicznych.

Tymczasowa ustawa zasadnicza z 25 kwietnia 1848 r. zagwarantowała mieszkańcom wolność sumienia i prawa obywatelskie bez względu na wyznanie. Ewangelicy i Żydzi uzyskali zniesienie najbardziej dotkliwych ograniczeń.

Toczące się wydarzenia odbierano jako święto wolności i demokracji, zwłaszcza że od maja 1848 r. mieszkańcy zostali dopuszczeni do wyborów aż do trzech gremiów politycznych: ogólno-niemieckiego parlamentu we Frankfurcie, parlamentu w Wiedniu oraz Sejmu Śląskiego w Opawie.

Ważnym wydarzeniem było ukazanie się w maju 1848 r. „Tygodnika Cieszyńskiego”, od sierpnia redagowanego przez Pawła Stalmacha. Wokół „Tygodnika”, a potem „Gwiazdki Cieszyńskiej” zaczął się skupiać coraz silniejszy polski ruch narodowy.

Szybko jednak doszło do sporów pomiędzy Niemcami a zwolennikami polskiego i czeskiego obozu narodowego.

Zarazem Śląsk Cieszyński stał się miejscem wypadowym oddziałów słowackich, które walczyły przeciwko Węgrom u boku wojsk cesarskich. Ich przywódca,  Ľudovít Štúr spotkał się w Cieszynie z Ludwikiem Kluckim i grupą działaczy słowiańskich.

Pod koniec roku 1848 zmuszono do abdykacji cesarza Ferdynanda, którego 2 grudnia tegoż roku zastąpił na tronie Franciszek Józef I. A ostateczna rozprawa z Węgrami w 1849 r. przyniosła z sobą koniec Wiosny Ludów.  

Zasadnicze pozytywne zmiany nastąpiły dopiero po przywróceniu w monarchii austriackiej (od 1867 r. austro-węgierskiej) rządów konstytucyjnych przez Franciszka Józefa. Ostatecznie zmusiła go do tego klęska Austrii w bitwie z Prusakami pod Sadową w pobliżu miasta Hradec Králové 3 lipca 1866 r.  GAM

(GAM)