Odeszli od nas w ostatnim roku. Wspominamy zmarłych Zaolziaków

Początek listopada to czas, w którym wspominamy naszych bliskich zmarłych. W ciągu ostatnich dwunastu miesięcy pożegnaliśmy kilku zasłużonych dla regionu Zaolziaków.

Roman Suchanek

1 listopada 2024 roku zmarł Roman Suchanek – były prezes Zarządu Głównego PZKO, działacz społeczny na rzecz polskiej społeczności na Zaolziu.

Urodził się 20 marca 1942 roku w Orłowej jako syn Eugeniusza Suchanka, także zaangażowanego działacza społecznego, prezesa Zarządu Głównego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Jego dzieciństwo nie było łatwe – w wieku trzech lat stracił matkę, jego wychowaniem zajęła się ciocia. Mimo trudnych początków zdołał osiągnąć liczne sukcesy zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.

Ukończył szkołę podstawową oraz gimnazjum w Orłowej, a następnie w latach 1959-1965 studiował na Wyższej Szkole Górniczej w Ostrawie (VŠB). Po zakończeniu studiów rozpoczął pracę w Hucie Trzynieckiej, gdzie szybko awansował, podejmując się wielu odpowiedzialnych zadań.

W 1966 roku ożenił się z Janiną, z którą doczekał się dwojga dzieci: córki Jolanty i syna Andrzeja, który podąża śladami ojca, angażując się w działalność społeczną.

W 2001 roku przeszedł na emeryturę, jednak przez całe życie aktywnie uczestniczył w działalności społecznej, ze szczególnym naciskiem na pracę PZKO.

W latach 1987-1990 pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego PZKO. Były to czasy, gdy Czechosłowacja doświadczała istotnych zmian ustrojowych i społecznych, które miały znaczący wpływ na życie polskiej mniejszości narodowej. Roman Suchanek z determinacją dążył do wzmocnienia tożsamości i kultury polskiej społeczności, organizując szereg wydarzeń promujących polski język i tradycje.

Poza pracą w Zarządzie Głównym, angażował się również w działalność w Miejscowym Kole PZKO w Trzyńcu-Osiedlu, gdzie pełnił funkcję prezesa w latach 1994-1998. Angażował się także politycznie, zwłaszcza w Trzyńcu, gdzie reprezentował mniejszość polską i walczył o jej prawa, m.in. o wprowadzenie dwujęzyczności i ratowanie polskiej szkoły w Trzyńcu-Tarasie.

Miał głębokie przekonanie, że aktywne uczestnictwo w działalności społecznej to nie tylko obowiązek, ale także istotny element życia, który przynosi korzyści całej wspólnocie. Z pasją poświęcał swój czas na wspieranie polskiej społeczności na Zaolziu, pielęgnując jej dziedzictwo kulturalne.

Zygmunt Stopa

2 listopada 2024 roku zmarł Zygmunt Stopa – również były prezes Zarządu Głównego PZKO, należący także do Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej.

Urodził się 14 listopada 1930 w Rudzie Śląskiej jako syn Jana Stopy, tokarza, i Anny Lipowskiej pochodzącej z Jabłonkowa. Maturę zdał w Prudniku, po czym rozpoczął studia na Politechnice Krakowskiej, które ukończył w 1954 roku na Politechnice w Pradze (ČVUT). Karierę zawodową związał z branżą energetyczną – pracował w zakładach energetycznych, między innymi w elektrowni Jan Šverma w Ostrawie oraz filii Zakładu Badań i Pomiarów ČEZ (České energetické závody).

Swoją żonę Wiktorię poznał jeszcze przed wojną. Po ślubie zamieszkali w Jabłonkowie. Na świat przyszło pięciu synów – Janusz, Witold, Tomasz, Zygmunt i Grzegorz.

Zygmunt Stopa związał się z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym (PZKO) już w 1955 roku, rozpoczynając działalność w Kole PZKO w Ostrawie, a później był członkiem koła w Jabłonkowie. Przez wiele lat działał głównie w swoim kole macierzystym, od 1995 roku zaczął angażować się w zarządzie jabłonkowskiego koła PZKO, od roku 1997 był członkiem Zarządu Głównego PZKO. Jego zaangażowanie i oddanie zostały docenione, gdy w grudniu 1999 roku został wybrany na prezesa Zarządu Głównego PZKO.

W roku 2014 prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej za wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej mniejszości narodowej w Republice Czeskiej, za krzewienie polskiej kultury i tradycji narodowych.

W swojej nowej funkcji Stopa poświęcał się bezinteresownie, oddając cały swój czas na rzecz organizacji. Był obecny niemal na wszystkich imprezach i wydarzeniach PZKO w terenie, przyczyniając się do poprawy wizerunku Związku. Jego działania zyskały uznanie – na kolejnych Zjazdach Delegatów PZKO w latach 2001 i 2005 ponownie wybierano go na stanowisko prezesa, co pozwoliło mu pełnić funkcję przez trzy kadencje aż do 2009 roku.

Zygmunt Stopa był harcerzem, pomimo zaawansowanego wieku i złego stanu zdrowia, brał udział w działaniach Harcerskiego Kręgu Seniora „Zaolzie”, był też przewodniczącym Miejscowej Organizacji Czeskiego Związku Bojowników o Wolność.

W roku 2018 zyskał nagrodę miasta Jabłonkowa „Jabłonkowskie Jabko” za organizowanie uroczystości patriotycznych, a także za wieloletnią działalność w Miejscowym Kole Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Jabłonkowie oraz za pełnienie funkcji prezesa Zarządu Głównego PZKO.

W 2023 roku podczas Gorolskigo Święta został wpisany do Złotej Księgi Zasłużonych Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego.

Piotr Horzyk

16 lutego 2025 roku zmarł Piotr Horzyk – urodzony w Trzyńcu poeta, prezes grupy literackiej „63”.

Z wykształcenia inżynier hutnik, zawodowo związany z Hutą Trzyniecką, Piotr Horzyk znajdował ukojenie i inspirację w poezji. Jego twórczość cechowała się medytacyjnym, refleksyjnym tonem, stając się azylem od codzienności i zgiełku życia zawodowego. Wiersze Horzyka były wyrazem poszukiwania wewnętrznej równowagi, a także manifestem pragnienia wolności i przekraczania barier.

– Nasi pisarze, graficy, fotograficy odchodzą, a my próbujemy sobie przypomnieć, gdzie widzieliśmy się po raz ostatni, na jakiej imprezie kulturalnej, promocji, wernisażu. Piotra Horzyka poznałam w latach osiemdziesiątych, przewodniczącym Grupy Literackiej 63 w Trzyńcu był wówczas poeta Janusz Gaudyn, a Piotr po jego tragicznej śmierci przejął funkcję prezesa. Razem z Gustawem Sajdokiem był inicjatorem „Kawiarenki u Adama’’ w Domu PZKO im. Adama Wawrosza w Trzyńcu na Tarasie, gdzie od 1994 roku czytali swe utwory goście z obu stron Olzy. Dobrym pomysłem była też seria miniaturowych tomików poetyckich, które w tamtym okresie Piotr Horzyk redagował i przede wszystkim zdobywał pieniądze na ich wydanie. Otwieram dziś z wdzięcznością mój tomik „Oczekiwanie’’ (1992), który jest częścią tej serii, podobnie jak zbiorki Piotra. Nie zapominajmy o ludziach, którzy zrobili wiele dobrego i oby ich trud nie poszedł na marne – wspomina poetę Renata Putzlacher.

Piotr Horzyk pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki, w tym tomiki poetyckie: „Czas brzozy” (1990), „Marginesy pamięci” (1992) oraz dwujęzyczne wydania, takie jak „Powroty na rozdroża – Návraty na rozcestí” (2009) czy „Poszukiwania – Hledání” (2015). Szczególnym miejscem w jego twórczości były także wiersze dla dzieci zebrane w „Bajkach Piotrusia” (1998).

Poezja Piotra Horzyka, pozbawiona formalnych eksperymentów, poruszała głębią treści, zaufaniem i prostotą przekazu. Była lustrem codziennych doświadczeń, oferując czytelnikom pociechę, nadzieję i inspirację.

Urszula Szczepaniak

9 marca 2025 roku zmarła Urszula Szczepaniak – wokalistka, kierowniczka organizacyjna Zespołu Pieśni i Tańca „Olza”. Miała 51 lat.

„Kierowniczko, artystko, przyjaciółko, Twoja pieśń nie zamilknie nigdy” – takimi słowami członkowie zespołu pożegnali Urszulę Szczepaniak w emocjonalnym wpisie na Facebooku. Jak podkreślili, jej śpiew i duch artystyczny będą wciąż obecne w melodiach niesionych wiatrem oraz w sercach tych, którzy ją znali i kochali.

Urszula Szczepaniak była nie tylko utalentowaną artystką. Jej wyrazisty głos długo jeszcze będzie w pamięci nie tylko członków zespołu, ale też widzów koncertów ZPiT Olza. To dzięki jej inicjatywie Koncerty Świąteczne w Trzyńcu stały się ważnym wydarzeniem kulturalnym, przyciągającym miłośników folkloru, którzy co roku szczelnie wypełniają salę Domu Kultury Trisia.

Śmierć Urszuli Szczepaniak to ogromna strata dla całej społeczności zaolziańskiej. Składamy głębokie wyrazy współczucia rodzinie i bliskim.

Zenon Wirth

30 marca 2025 roku zmarł Zenon Wirth – założyciel i wieloletni prowadzący Klubu Polskiej Książki i Prasy „Księgarnia u Wirthów” w Czeskim Cieszynie. Miał 74 lata.

Był wybitnym działaczem kultury, niezłomnym propagatorem polskiej literatury na Zaolziu, organizatorem kiermaszów książkowych, współtwórcą polskich stoisk na targach „Svět knihy” w Pradze, oddanym społecznikiem, serdecznym i życzliwym człowiekiem, wiernym kibicem FC Barcelona.

ego życie i działalność były świadectwem służby kulturze polskiej, szczególnie w środowisku zaolziańskim. Dzięki jego inicjatywie polska książka była obecna w szkołach, bibliotekach i na najważniejszych wydarzeniach Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej. Dzięki niemu miłośnicy literatury mogli odwiedzać Kolibę Wydawców w Lasku Miejskim.

Za swoją działalność odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi nadanym przez Prezydenta RP, tytułem Zasłużony Działacz Kultury, wyróżniony odznaką „Wzorowy Księgarz”, nominowany do nagrody sezonu księgarskiego IKAR 2005, uhonorowany wraz z żoną Danutą nagrodą „Tacy Jesteśmy” przyznawaną przez Kongres Polaków w RC.

Pozostawił po sobie trwały ślad w świadomości społecznej Zaolzia i w sercach wszystkich, którzy mieli zaszczyt go znać.

Wiesław Szpak

21 września 2025 roku zmarł biskup Wiesław Szpak – były zwierzchnik Luterańskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Republice Czeskiej – funkcję tą sprawował w latach 2018-2024. Wcześniej był wieloletni zastępcą biskupa i proboszczem Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Bystrzycy (między 1984 a 2024 rokiem). Miał 75 lat.