Mamy ostatni weekend marca, zatem w nocy z soboty 29 marca 2025 na niedzielę 30 marca 2025 na obszarze całej Unii Europejskiej nastąpi zmiana czasu ze środkowoeuropejskiego na czas środkowoeuropejski letni. Formalnie o godzinie 2:00 wskazania zegarów zostaną przestawione na godzinę 3:00, czyli dziś będziemy spać godzinę krócej.
Wiele urządzeń elektronicznych pokazujących czas, takich jak laptopy czy smartfony dokonają tej zmiany automatycznie. Tam, gdzie trzeba wskazania zegara przestawiać ręcznie, praktyczniej jest to zrobić przed pójściem spać w sobotę albo tuż po obudzeniu się w niedzielę. Utraconą godzinę odzyskamy w niedzielę 26 października 2025, kiedy wrócimy do czasu strefowego środkowoeuropejskiego niepoprawnie nazywanego zimowym.
Zmiany czasu strefowego na letni
Zmiana czasu strefowego na letni jest stosowana w około 70 krajach świata, w tym w większości państw europejskich. Pierwsze kraje wprowadziły takie rozwiązanie na początku XX wieku. W Polsce stosowano zmianę czasu w okresie międzywojennym (po raz pierwszy w 1919 roku) i w niektórych latach po II wojnie światowej, a regularne zmiany czasu następują od 1977 roku. W Czechosłowacji wprowadzono regularne zmiany czasu od 1979 roku.
Zmiana czasu na letni i z powrotem na strefowy to temat kontrowersyjny, są zwolennicy takiego postępowania, jak i wielu przeciwników. Czas letni jest przyjmowany na kilka miesięcy i wyprzedza o godzinę czas strefowy. Spowodować to ma lepsze wykorzystanie światła dziennego, chociaż obecnie proces ten jest zbędny i nie daje korzyści np. w zużyciu energii elektrycznej, a powoduje komplikacje przy rozkładach jazdy (kolejowych, lotniczych) i problemy osób, których zegar biologiczny trudniej dostosowuje się do zmian.
Dziś w wymiarze ekonomicznym zmiany czasu to głównie koszty. Szczególnie zauważalne są one w systemach logistycznych – tam, gdzie wykorzystywany jest system pracy zmianowej czy w systemach elektronicznych prowadzących transakcje finansowe w wymiarze globalnym.
Nieprzyjemna zmiana
Zmiana czasu niestety niesie ze sobą szereg nieprzyjemnych dolegliwości. W przybliżeniu jedna piąta ludności ma problem z wyrównaniem swojego podstawowego rytmu biologicznego (zegara biologicznego). Od milionów lat przede wszystkim zmiana dnia i nocy, będąca wynikiem ruchu obrotowego Ziemi wokół osi, określa podstawowe rytmy biologiczne wszystkim żywym organizmom na jej powierzchni.
Zmiana czasu wpływa na rozregulowanie naszego zegara biologicznego, co ma ogromny wpływ na funkcjonowanie naszego organizmu, w tym na produkcję hormonów. Do tego dochodzi również gorsza koncentracja oraz rozdrażnienie. Sprzyja ona depresji. Eksperci szacują, że nasze złe samopoczucie może utrzymywać się nawet przez tydzień, u niektórych bardzo wrażliwych osób znacznie dłużej.
Kiedy ostatni raz przestawimy zegarki?
Dyskusja na temat zasadności zmiany czasu w Unii Europejskiej toczy się od kilku lat. Około 84 procent Europejczyków popiera zaniechanie tych zmian. Parlament Europejski zdecydował o zniesieniu zmian czasu w 2019 roku. Na podstawie tego stanowiska od 2021 roku każde państwo członkowskie miało samodzielnie zdecydować, który czas na jego terenie będzie obowiązywał przez cały rok. Jednak pojawił się chiński wirus Covid, z powodu którego wszelkie plany zostały zawieszone i chwilowo zaprzestano pracy nad tym projektem.
W tym tygodniu w czwartek 27 marca 2025 rzeczniczka Komisji Europejskiej Anna-Kaisa Itkonen przyznała, że projekt dyrektywy znoszącej zmianę czasu utknął na poziomie decyzji państw członkowskich i zaapelowała do polskiej prezydencji o wznowienie dyskusji na ten temat. Rzeczniczka dodała, że Komisja nadal wierzy, że skoordynowane rozwiązanie w tej sprawie jest osiągalne i zaapelowała do polskiej prezydencji o podjęcie rozmów w celu znalezienia tego rozwiązania.
Obecne zmiany czasu w Unii Europejskiej obowiązują do 2026 roku.
Który czas jest lepszy?
Ruchy Ziemi już miliony lat określają podstawowe rytmy biologiczne wszystkim żywym organizmom na jej powierzchni. Ruch obrotowy dookoła własnej osi powoduje zmiany dnia i nocy. Obieg dookoła Słońca wraz z nachyleniem osi obrotu powoduje zaś zmiany pór roku. Cykle te regulują dystrybucję promieniowania słonecznego na ziemską powierzchnię. Przede wszystkim zmiana dnia i nocy określa podstawowy rytm biologiczny człowieka. Pory roku wpływają na wschody i zachody Słońca, niemniej jednak południa i północe nastają mniej więcej prawidłowo co 12 godzin.
Na podstawie wielu argumentów i dowodów naukowych przyszłym całorocznym czasem dla nas powinien być czas środkowoeuropejski, który jest dla nas naturalny i symetryczny. Jest symetryczny względem wschodu Słońca, jego położeniu w południe nad południem i zachodu Słońca. Czas środkowoeuropejski odpowiada wszystkim krajom Unii Europejskiej oprócz tych, które są wysunięte bardziej na wschód (Ukraina) lub bardziej na zachód (Portugalia, Irlandia). Według fizjologów całoroczny czas letni byłby nawet szkodliwy dla ludzi. Dla człowieka, jego biorytmu i sprawności umysłowej jest ważniejsze światło poranne aniżeli przedłużony wieczór.
Czas historycznie jest dany według pasm tak, że Słońce dokładnie o godzinie 12:00 znajduje się nad południem. U nas takim czasem jest czas środkowoeuropejski i dlatego miałby obowiązywać przez cały rok.
Wschody i zachody Słońca
Większość przyzwyczaiła się, że na wiosnę musimy przez kilka nocy oswoić się ze wczesnym wstawaniem, a jesienią tę godzinkę snu „wziąć spowrotem”. Tak pewnie będzie i w tym roku. Po paru tygodniach i tak wydłużający się dzień sprawi, że będziemy znowu wstawać, kiedy na dworze jest jasno.
Dziś 29 marca 2025 Słońce w Cieszynie weszło o godzinie 5:27 i zachodzi o godzinie 18:12. Jutro w niedzielę 30 marca 2025 Słońce wschodzi o godzinie 6:25 i zachodzi o godzinie 19:13. W sobotę obowiązuje jeszcze czas środkowoeuropejski, w niedzielę już środkowoeuropejski letni. Przestawimy zegarki o godzinę do przodu i rano od tej pory, wstajemy o godzinę wcześniej.
Długość dnia znacząco się nie zmieni (wzrośnie tylko o 4 minuty na 12 godzin i 48 minut) jednak wieczorem raptem mamy o godzinę „dłuższy” dzień – jasne popołudnie, co jest dziwne, zaskakujące i dla wielu ludzi nieprzyjemne.
