W 2022 roku koniec astronomicznej wiosny i początek lata przypada na wtorek 21 czerwca o godzinie 11:14 obowiązującego u nas czasu. Lato astronomiczne to okres od przesilenia letniego do równonocy jesiennej. Na półkuli północnej trwa od 21 czerwca do 23 września. Na półkuli południowej w tym czasie trwa zima astronomiczna.
Przesilenie letnie
Druga połowa czerwca to okres najkrótszych nocy i najdłuższych dni w roku. Słońce w swej rocznej wędrówce po niebie oddala się najbardziej na północ aż osiągnie punkt przesilenia letniego (zwanego punktem Raka) w dniu 21 czerwca br. o godzinie 11:14 obowiązującego u nas czasu środkowoeuropejskiego letniego.
W czasie przesilenia letniego następuje najdłuższy dzień i najkrótsza noc w roku. W całej strefie podbiegunowej na półkuli północnej rozpoczyna się wtedy dzień polarny, a na drugiej półkuli (południowej) wokół bieguna noc polarna.
W Cieszynie 21 czerwca br. Słońce weszło o godzinie 4:37 i zachodzi o godzinie 20:57. Słońce znajduje się nad horyzontem 16 godzin i 20 minut, noc trwa tylko 7 godzin i 40 minut. W dniu przesilenia letniego północna półkula Ziemi jest maksymalnie zwrócona do Słońca. Po tej dacie, każdy kolejny dzień (aż do przesilenia zimowego przypadającego 21 grudnia br.) będzie już nieco krótszy, choć początkowo zmiany będą tylko sekundowe. Podczas lata dzień skróci się w przybliżeniu z 16 godzin do 12 godzin.
Astronomiczne lato na półkuli północnej trwa aż do równonocy jesiennej przypadającej w tym roku 23 września o godzinie 3:04. Lato na naszej półkuli jest najdłuższą porą roku i trwa 94 dni. W porównaniu z zimą jest aż o pięć dni dłuższe.
Najwcześniejsze wschody i najpóźniejsze zachody Słońca
Najwcześniej Słońce wzeszło u nas (czasy są podawane dla Cieszyna) już 14 czerwca (o godzinie 4:36) i takie wczesne wschody Słońca mieliśmy przez cztery kolejne dni. Najpóźniej Słońce zajdzie dziś 21 czerwca (o godzinie 20:57), i tak późnych zachodów będzie aż dziesięć. Dni, w których Słońce będzie najdłużej nad horyzontem, doświadczymy w bieżącym roku trzy, od 21 do 23 czerwca br.
Lato astronomiczne, meteorologiczne, kalendarzowe, klimatyczne
Lato astronomiczne to okres od przesilenia letniego do równonocy jesiennej. Podstawą wyznaczenia dat zmian astronomicznych pór roku jest górowanie Słońca w zenicie nad równikiem lub zwrotnikami. W tym roku dla półkuli północnej jest to okres od 21 czerwca do 23 września.
Lato meteorologiczne u nas trwa od 1 czerwca do 31 sierpnia. Meteorologiczne pory roku zostały ustalone dla potrzeb meteorologów i klimatologów do obliczania średnich statystycznych, aby zawsze porównywać ten sam okres. (Pory astronomiczne mają „ruchome” daty, nie nadają się do tego.)
Lato kalendarzowe trwa od 22 czerwca do 22 września. Kalendarzowe pory roku używane są między innymi w geografii.
Za lato klimatyczne przyjmuje się okres roku, w którym średnie dobowe temperatury powietrza przekraczają 15 stopni Celsjusza.
Białe noce
W czerwcu mamy krótkie i tzw. białe noce, ponieważ Słońce zachodzi bardzo płytko pod horyzont. W dniach od 31 maja do 10 lipca nawet nie zapada tzw. noc astronomiczna, która zgodnie z definicją nastaje, jeżeli Słońce znajdzie się poniżej 18 stopni pod linią horyzontu. Tak głęboko pod horyzont Słońce w tym okresie nie zanurza się, dlatego przez całą noc w tym okresie trwa tylko zmierzch astronomiczny, który przechodzi bezpośrednio w astronomiczny świt.
Na początku lata można widzieć dużo satelitów
W ciągu najbliższych kilkudziesięciu dni Słońce po zachodzie będzie znajdować się bliżej horyzontu niż zwykle. To powoduje, że swymi promieniami oświetla sztuczne satelity znajdujące się akurat nad Europą Środkową, które obiegają Ziemię na wysokościach około 300 km. Dlatego w czerwcu można z naszych terenów widzieć najwięcej sztucznych satelitów. Wyglądają jak małe gwiazdki i w absolutnej ciszy poruszają się między prawdziwymi gwiazdami. Wskutek swej rotacji mogą mienić swój blask. W odróżnieniu od samolotów nie obserwujemy świateł nawigacyjnych i nie zmieniają one nagle kierunku swego ruchu po niebie.
Roman Strzondała
