Dziś obchodzimy Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego

Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego to święto obchodzone 21 lutego, ustanowione przez UNESCO podczas 30. Sesji Konferencji Generalnej 17 listopada 1999 roku. Odsyła do tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w Dhace w Bangladeszu. Podczas pokojowej demonstracji 21 lutego 1952 roku zginęło pięciu studentów domagających się nadania językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego.

Data ta ma nie tylko upamiętniać przywołane wydarzenia, ale także przypominać o różnorodności językowej, o tym, iż język to najpotężniejsze narzędzie ochrony i rozwoju wspólnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Obchody święta zwracają uwagę na potrzebę troski o język ojczysty, jego promocję, ochronę różnorodności językowej jako źródła dziedzictwa kulturowego.

Podstawowym przesłaniem Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest zwiększanie świadomości znaczenia języka i kultury, budowanie porozumienia ponad podziałami, pokoju oraz dbałości o wspólne działania oparte na zrozumieniu, tolerancji i dialogu.

Należy zwrócić uwagę, że tegoroczny Dzień przypada na okres wyjątkowy – standardową edukację w dużej mierze uniemożliwia pandemia, nauczanie przekształciło się w formę zdalną. Najbardziej ucierpiała na tym edukacja wczesnoszkolna. Edukacja, której podstawą jest język ojczysty, czy, ściślej mówiąc –” język matczyny” (określenie UNESCO) – pierwszy, z którym człowiek ma do czynienia – musi rozpoczynać się od najwcześniejszych lat, jeśli ma stać się fundamentem rozwoju, a także wyższych etapów nauki, częstokroć w innym już języku.

HISTORYCZNA PRZYCZYNA

Jak wspomnieliśmy na początku, Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego to upamiętnienie tragicznego wydarzenia, do którego doszło w 1952 r. w Dhace (albo – jeśli wolicie dawniejszą wersję – w Dakce), która została później stolicą niepodległego Bangladeszu. Tego dnia zginęło pięciu studentów, domagających się nadania językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego. Warto przypomnieć, jak do tego doszło.

W 1947 r. Indie przestały być kolonią brytyjską, niepodległość uzyskał też Pakistan, a tereny Bengalu (na których znajdowała się Dhaka) zostały podzielone pomiędzy te dwa państwa. W 1948 r. rząd pakistański ustanowił język urdu jako jedyny język urzędowy, co spowodowało protesty społeczności zamieszkującej wschodnią część Bengalu i w większości mówiącej po bengalsku (język ten liczy prawie 200 mln użytkowników!).

Wobec rosnących napięć etnicznych i powszechnego niezadowolenia z nowego prawa rząd zakazał publicznych zgromadzeń i wieców. Studenci uniwersytetu w Dhace i inni polityczni aktywiści odrzucili nowe prawo i zorganizowali protest 21 lutego 1952 r. Szacuje się, że tego dnia na ulice Dhaki wyszło prawie 30 tys. osób. W wyniku starć z policją zginęło pięciu studentów, wiele osób zostało rannych. Śmierć młodych ludzi wyzwoliła tak powszechny i silny opór obywatelski, że po latach konfliktu rząd ustąpił i w 1956 r. nadał językowi bengalskiemu status języka urzędowego.

Źródło: The Emergence of Bangladesh. Class Struggles in East Pakistan (1947–1958), Oxford 2004].

 Informacja: Polonijna Agencja Informacyjna