Dziewięć lat temu odeszła Wisława Szymborska

9 lat temu Krakowie zmarła Wisława Szymborska. Poetka i eseistka. Laureatka literackiej nagrody Nobla za rok 1996.

Szymborska opublikowała zaledwie około 350 wierszy. „Wynika z tego, że pisze ona (z przeznaczeniem do publikacji) około 4-5 utworów rocznie. Mówi to, co najważniejsze i konieczne” – pisał o poetce Stanisław Balbus.

Ona sama zaś zapytana kiedyś, dlaczego tak mało publikuje wierszy, odpowiedziała: „Mam w domu kosz. Zawsze, kiedy piszę, mam uczucie, jakby ktoś za mną stał i stroił błazeńskie miny. Dlatego bardzo się pilnuję i unikam, jak mogę, wielkich słów.”

Wyświetl ten post na Instagramie.

Post udostępniony przez Fundacja Wisławy Szymborskiej (@wislawa_szymborska)

Poetka i ilustratorka

Wisława Szymborska na świat przyszła 2 lipca 1923 roku w Prowencie niedaleko Kórnika jako Maria Wisława Szymborska. Ojciec przyszłej poetki wykonywał obowiązki zarządcy dóbr Władysława Zamoyskiego najpierw w Zakopanem, a następnie właśnie w Kórniku. Po śmierci szlachcica rodzina Szymborskich przeniosła się do Torunia, by ostatecznie w 1929 roku osiąść w Krakowie. Podczas drugiej wojny światowej Ichna, bo ta nazywali ją najbliżsi, studiowała na tajnych kompletach. W celu uniknięcia wywiezienia transportem do Rzeszy zatrudniła się na stanowisku urzędniczki kolejowej.

Dzięki swojemu talentowi plastycznemu Wisława Szymborska znajdowała artystyczne zlecenia – jednym z najważniejszych było zilustrowanie nowej odsłony podręcznika Jana Stanisławskiego do nauki języka angielskiego First steps in English. Za jej debiut literacki uważa się utwór Szukam słowa (1945) opublikowany w czasopiśmie „Dziennik Polski”. Pisała także dla czasopism: „Walka”, „Pokolenie”, „Świetlica Krakowska”.

Przerwane studia

W 1946 roku rozpoczęła studia na kierunki filologia polska na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po kilku semestrach zmieniła decyzję i przeniosła się na socjologię, jednak brak odpowiedniej wysokości finansowania zmusił ją do przerwania edukacji.

Od 1948 roku była żoną poety Adama Włodka, z którym mieszkała w Domu Literatów – miejscu stanowiącym ówczesną cyganerię kulturalną. Choć małżeństwo przetrwało tylko sześć lat, oboje pozostali serdecznymi przyjaciółmi w pozostałych latach.

Pierwsze tomiki

Mimo tego, że pierwsze podejście zostało wstrzymane przez cenzurę – w 1949 roku miał pojawić się zbiór Szycie sztandarów lub Wiersze, oba wydania zostały jednak zablokowane – w 1952 roku na świat wyszedł jej debiutancki tomik poetycki zatytułowany „Dlatego żyjemy”. Również w tym roku została włączona w poczet członków Związku Literatów Polskich.

W 1954 roku powstał zbiór wierszy w duchu socrealizmu Pytania zadawane sobie, które z racji propagandowego charakteru nie przez wszystkich są uznawana za trzon twórczości Szymborskiej.

Współpracowała z wieloma czasopismami – prowadziła dział poetycki w „Życiu Literackim”, pisała felietony do „Lektur nadobowiązkowych”, publikowała w „Tygodniku Powszechnym”, „Odrze” oraz „NaGłosie”. Organizowała warsztaty poetyckie przy Studium Literacko-Artystycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1957 roku dzięki redaktorowi Jerzemu Giedroyciowi patronowała i publikowała w paryskim czasopiśmie emigracyjnym „Kultura”.

Wisława Szymborska pisała niezwykle dużo i intensywnie, lecz nie wszystkie utwory były wydawane. Do najbardziej znanych tomików poetyckich należą: Wołanie do Yeti (1957), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Tarsjusz i inne wiersze (1976), Ludzie na moście (1986), Lektury nadobowiązkowe (1992), Początek i koniec (1993), Widok z ziarnkiem piasku (1996), Życie na poczekaniu (1996), Milczenie roślin (2001) Chwila (2002), Dwukropek (2005) oraz Miłość szczęśliwa (2007).

Limeryki

Wśród bliskich była znana z tworzenia limeryków, do których miała niesamowity talent i pamięć. Zasiadała nawet w Loży Limeryków, na której prezesa został wybrany Michał Rusinek, osobisty sekretarz poetki. Sama autorka propagowała i wymyślała nowe gatunki literackie opierające się o żart, ironię i groteskę, należały do nich m.in. lepieje, odwódki, altruiki czy moskaliki.

Od 1967 roku pozostawała w związku z literatem Kornelem Filipowiczem. Nigdy nie zawarli małżeństwa, nie mieszkali razem, ale spędzili wspólnie ponad trzydzieści lat – do śmierci pisarza.

Nagroda Nobla

W 1996 roku jako czwarta osoba narodowości polskiej i pierwsza kobieta została uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury. Kapituła w uzasadnieniu werdyktu podkreślała, że wyróżnienie trafia do Szymborskiej „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

Wisława Szymborska zmarła 1 lutego 2012 roku w Krakowie podczas snu. Ostatnie lata spędziła w towarzystwie swojego sekretarza, Michała Rusinka, i to właśnie on przekazał informację o odejściu poetki.

ŹRÓDŁO: POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA