Spacery ze Zwrotem: Pomnik Ślązaczki

CIESZYN / Odlana z brązu postać kobiety w śląskim stroju dzierżąca w dłoni miecz stoi na postumencie przed Wzgórzem Zamkowym. To „Pomnik Ku Czci Legionistów Śląskich Poległych za Polskę”. Cieszyniacy potocznie nazywają go „Cieszyńska Nike” lub „pomnik Ślązaczki”.

Autorem pierwotnego pomnika, który ustawiono tu w roku 1934, jest Jan Raszka (ur. 2 maja 1871 w Ropicy, zm. 23 listopada 1945 w Krakowie). Monument poświęcony został zawiązanemu w Cieszynie 8 sierpnia 1914 roku Legionowi Śląskiemu, zwanemu też Cieszyńskim.

Tworzyło go ok. 600 ochotników ze Śląska Cieszyńskiego oraz Pogranicza Morawskiego. Formujący się w Cieszynie, na terenie Parku im. Adama Sikory w obecnie Czeskim Cieszynie oddział włączono do Legionu Wschodniego. Był on częścią II Brygady Legionów pod dowództwem gen. Józefa Hallera.

Pomnik zniszczony przez niemieckiego okupanta podczas II Wojny Światowej, a raczej jego wierna replika (bo oryginał okupant przetopił na cele wojenne), wrócił na pierwotne miejsce w 2008 roku. (Po II wojnie światowej komunistyczne władze na cokole po zniszczonym przez hitlerowców pomniku poświęconym legionistom ustawiły „Pomnik wdzięczności Armii Czerwonej”. Zburzono go w 1989 roku).

Dookoła cokołu znajdują się tablice upamiętniające poszczególne miejscowości, w których walczył Legion Śląski. Te mówiące o roku 1919 (na 4 tablicach wypisano miejscowości Śląska Cieszyńskiego, w których stoczono największe bitwy z Czechami podczas wojny w 1919 roku: Bystrzyca, Karwina, Bogumin i Skoczów), by już więcej nie drażnić sąsiada, umieszczono z tyłu.

Już sam fakt odbudowania pomnika w 2008 roku (w 2003 roku zawiązał się Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika) wzbudził szereg kontrowersji. Ich przyczyną był trzymany w dłoni Ślązaczki miecz. Przeciwnicy odbudowy pomnika zwracali uwagę, że miecz ten skierowany jest w stronę granicy, na terytorium Republiki Czeskiej.

Obrońcy monumentu zaś zwracali uwagę na fakt, że większość ludzi jest praworęcznych, nic więc dziwnego, że postać na pomniku miecz dzierży w prawicy, a nie w lewicy. A że ustawiona jest twarzą do głównej ulicy prowadzącej z Rynku miasta pod zamek, to wyszło tak, że miecz kieruje w stronę granicznej Olzy.

Pomnik znajduje się u podnóża Wzgórza Zamkowego w Cieszynie na zamknięciu biegnącej w dół, od Rynku do Zamku ulicy Głębokiej. Przechodząc z Czeskiego Cieszyna do Cieszyna Mostem Przyjaźni ujrzymy go od razu.

(indi)