Izabela Adámek
E-mail: iza@zwrot.cz
Czeska poezja XIX i początku XX wieku jest teraz dostępna online dla każdego, kto pragnie zgłębić jej bogactwo. W bazie danych „České elektronické knihovny”, która jest dostępna na stronie internetowej ceska-poezie.cz można czytać i badać tysiące wierszy autorstwa 748 twórców, w tym najważniejszych czeskich poetów.
Dzięki wykorzystaniu sztucznej inteligencji baza zyskała dodatkowe funkcje, które ułatwiają głębsze zrozumienie literatury. W projekcie prowadzonym przez Instytut Literatury Czeskiej Akademii Nauk współpracowali bohemiści oraz Wydział Matematyki Stosowanej na Czeskim Uniwersytecie Technicznym w Pradze. Dzięki sztucznej inteligencji możliwe jest grupowanie wierszy o podobnych motywach, co otwiera nowe możliwości analizy. Choć wyniki są na razie eksperymentalne, Lenka Patoková z Instytutu Literatury Czeskiej Akademii Nauk podkreśla, że przyniosły już wiele interesujących odkryć i inspiracji do dalszych badań.
Od płyty CD do nowoczesnej platformy internetowej
Pierwszy pomysł na stworzenie bazy czeskiej poezji pojawił się w połowie lat 90. W 2001 roku Instytut Literatury Czeskiej wydał ją na płycie CD, a w 2005 roku udostępniono ją w internecie. Po niemal 20 latach baza została zaktualizowana, oferując nowe narzędzia do wyszukiwania i analizy tekstów.
Baza umożliwia wyszukiwanie pełnotekstowe i strukturalne, co jest przydatne zarówno dla czytelników, jak i badaczy literatury. Oprócz tekstów wierszy znajdują się tam informacje o autorach oraz informacje o kontekście historycznym ich twórczości. W zasobach biblioteki znajdują się nie tylko dzieła klasyków czeskiej literatury, takich jak Karel Hynek Mácha, Jan Neruda czy Otokar Březina, ale także mniej znanych poetów, co daje pełniejszy obraz czeskiej poezji.
Z bazy mogą korzystać wszyscy – zarówno studenci i wykładowcy, jak i wszyscy miłośnicy literatury, dla których poezja czeska stanowi ważną część kultury. Dzięki nowym technologiom dostęp do twórczości poetyckiej stał się łatwiejszy i umożliwia prostsze odkrywanie literackiego dziedzictwa Czech.