Po sześciu latach przerwy, w czwartek 10 czerwca br. z naszych terenów zobaczymy zaćmienie Słońca. Będzie tylko częściowe, ale przebiegnie w bardzo sprzyjających warunkach obserwacyjnych. Ostatnie częściowe zaćmienie Słońca widoczne z Europy Środkowej mogliśmy obserwować 20 marca 2015 roku.
W przyrodzie występuje wiele najróżniejszych zjawisk okresowych, do których już od dzieciństwa przyzwyczailiśmy się tak, że nie zawsze na nie zwracamy uwagę.
W tym ogromnym kompleksie zjawisk czas od czasu zdarza się ciekawe, ale rzadkie zjawisko – zaćmienie Słońca, które jednak nie uchodzi ludzkiej uwadze. Zjawisko to wywiera na ludziach duże wrażenie. Nie tak dawne są czasy, kiedy ludzie na widok ciemniejącego Słońca wpadali w panikę. Takie zachowanie było wynikiem niezrozumienia istoty zjawiska.
Istota zaćmień Słońca
Słonce jest jedną z milionów gwiazd. Swym blaskiem rozjaśnia w dzień niebo tak, że wszystkie inne gwiazdy stają się niewidoczne. Słońce w porównaniu z gwiazdami nieba nocnego jest ogromne, a to tylko dlatego, że jest gwiazdą najbliższą Ziemi. Ziemia jako jedna z planet układu słonecznego okrąża Słońce średnio w odległości 149 milionów kilometrów, zaś Księżyc okrąża Ziemię w średniej odległości 384 tysięcy kilometrów.
W ruchu Księżyca koło Ziemi oraz Ziemi z Księżycem koło Słońca zdarza się takie ich wzajemne położenie, że Księżyc przesłoni sobą Słońce. Wiemy, że nawet ręką można Słońce zasłonić, a to tak, że rękę ustawiamy na drodze promieni słonecznych w ten sposób, że oko znajdzie się w cieniu rzuconym przez rękę.
Podobne zjawisko zdarza się również w świecie ciał niebieskich. Księżyc zasłaniając Słońce, rzuca cień, który dosięga Ziemi i pokrywa na niej mały obszar kolisty pełnym cieniem oraz o wiele większy obszar półcieniem. W obszarze cienia jest wówczas całkowite a w obszarze półcienia – częściowe zaćmienie Słońca.
Ponieważ Księżyc okrąża Ziemię, cień jego biegnie po powierzchni Ziemi od zachodu na wschód. Wskutek tego zaćmienie staje się widoczne kolejno w następnych miejscach na Ziemi, leżących na drodze cienia.
Przebieg zaćmienia w 10 czerwca 2021 r.
10 czerwca 2021 r., nastąpi zaćmienie Słońca, które w całej Europie będzie możliwe obserwować jako częściowe. Będzie to bardzo płytkie zaćmienie (Księżyc zakryje tarczę słoneczną w 13,5 procentach), znacznie mniej efektowne od tego sprzed ponad sześciu lat, kiedy Słońce zostało zakryte w ponad 70 procentach
Początek zaćmienia nastąpi na naszych terenach około godziny 11:56 u nas obowiązującego czasu środkowoeuropejskiego letniego (CEST), kiedy to nastanie pierwszy kontakt ciemnego dysku Księżyca z tarczą słoneczną z prawej górnej krawędzi. Z biegiem czasu zaćmienie będzie wyraźniejsze i ciemny dysk Księżyca w nowiu będzie się przesuwał na lewo przez górną cześć Słońca.
Maksymalna faza zaćmienia (środek zaćmienia, kiedy około 13,5 % tarczy Słońca będzie zasłonięta przez Księżyc), nastanie około godziny 12:47. Od tego momentu ciemny dysk Księżyca będzie się przesuwał do lewej górnej krawędzi tarczy Słońca, którą opuści około godziny 13:38 (nastanie koniec całego zjawiska). Całe zaćmienie będzie trwać 1 godzinę i 42 minut.
Animacja przebiegu zaćmienia w Europie:
Gdzie i jak obserwować
Jeśli pogoda dopisze i nie będzie chmur, to częściowe zaćmienie powinniśmy oglądać bez problemów. Podczas całego zjawiska Słońce i Księżyc będą wysoko na niebie nad południem. Jednak pamiętać trzeba, że patrzenie na Słońce gołym okiem grozi poważnym uszkodzeniem wzroku. Niebezpieczeństwo stracenia wzroku znacznie wzrośnie, jeżeli spróbujemy obserwować Słońce za pomocą jakiegokolwiek przyrządu optycznego (np. lornetki). Nie wolno tego robić!
Słońce obserwujemy przez bardzo ciemne (czarne) szkło, przez specjalne filtry lub okulary do tego przeznaczone. Najprostszy i jednocześnie całkowicie skutecznym zabezpieczeniem na czas obserwacji Słońca jest tzw. folia Baadera. Trzeba pamiętać, że folię Baadera umieszczamy zawsze przed układem optycznym (przed teleskopem czy lornetką).
Następne częściowe zaćmienie Słońca widoczne z naszego terenu nastanie już w przyszłym roku 25. 10. 2022. Podczas tego zaćmienia Księżyc przekryje aż 50 procent tarczy słonecznej.
