Tożsamość dwóch pokoleń Zaolzian w wywiadach biograficznych

REGION / Swoje biblioteczki warto poszerzyć o nową publikację, która została wydana przez Sekcję Ludoznawczą ZG PZKO.

Autorka książki „Tożsamość dwóch pokoleń Zaolzian” Magdalena Ćmiel analizuje polską grupę narodową na Zaolziu. Zgłębia tożsamość dwóch pokoleń Zaolzian – tego urodzonego przed II wojną światową oraz osób urodzonych w latach 1981-1993.

Autorka interesuje się problematyką etniczną i tożsamościową ze szczególnym naciskiem na pogranicze. Punktem wyjścia pracy jest pojęcie tożsamości i zagadnienie jej konstruowania ze szczególnym uwzględnieniem porównania sposobu konstruowania tożsamości narodowej i etnicznej wśród przedstawicieli dwóch pokoleń. Chodzi tu nie tylko o podział na kategorie, z którymi utożsamiają się Zaolzianie, lecz także ich procesualne powiązanie z takimi wyznacznikami tożsamości, jak język, symbole czy wartości narodowe.

W pierwszym rozdziale omówione zostały wybrane koncepcje tożsamości narodowej i etnicznej, przytoczono krótki zarys historyczny Zaolzia.

Drugi rozdział, będący zarazem pierwszym rozdziałem empirycznym, poświęcony jest językowi Zaolzian. W tym rozdziale pogłębione i omówione zostały m.in. takie zagadnienia, jak: znaczenie gwary cieszyńskiej w życiu Zaolzian, rola polskojęzycznego szkolnictwa w konstruowaniu tożsamości, znaczenie przypisywane przez badanych pisowni ich imion i nazwisk, preferencje językowe w mediach czy język w sferze religijnej.

W kolejnych rozdziałach skupia się autorka na zagadnieniach związanych ze sferą symboli i wartości, które są ważnymi cechami konstytutywnymi każdej grupy narodowej bądź etnicznej. Analizie zostały poddane cele grupowe, znajomość własnych korzeni, pojmowanie ojczyzny oraz stosunek do symboli narodowych.

W dalszym ciągu autorka rozpatruje tożsamość badanych w kontekście ich narracji biograficznych. Badaczka starała się uzyskać odpowiedź na pytanie: czy wśród przedstawicieli dwóch pokoleń Zaolzian jest konstruowana tożsamość etniczna i narodowa, a jeśli tak, to z jakich elementów różnicujących.

Dobra orientacja badaczki w terenie, z którego pochodzą respondenci, okazała się dla badań bardzo korzystna.

W ramach badań empirycznych autorka przeprowadziła dwadzieścia wywiadów narracyjnych, w tym dziesięć z osobami urodzonymi przed 1939 rokiem oraz dziesięć z osobami urodzonymi w latach 1981-1993. Respondenci pochodzili z miejscowości, gdzie według spisu ludności z r. 2001 zamieszkuje najwięcej Polaków w Republice Czeskiej. Były to następujące gminy: Gródek, Milików, Koszarzyska, Wędrynia i Bukowiec.